ائمه به تناسب شرایط زمانی و مسؤولیت‌های اجتماعی خود، زندگی میکردهاند.
در حالات علی دیده شده است که آن حضرت در دوران حکومت و فرمانروایی خویش، کفش‌هایش را خود وصله میزد و از سادهترین و کم بهاترین جامهها استفاده میکرد، ولی آن حضرت شیوه زندگی خود را برای همگان تجویز نمینمود و میفرمود: من چون حاکم جامعه هستم، وظیفه خاصی دارم و باید در حد پایینترین طبقات جامعه زندگی کنم تا آنان با مشاهده وضع من، در خود احساس آرامش و رضایت کنند.
اما سایر امامان، از آنجا که مسؤولیت حکومت را بر عهده نداشتهاند و در شرایط اجتماعی ویژهای زندگی میکردهاند، که چه بسا استفاده از لباس‌های کم بها و وصلهدار موجب تضعیف موقعیت اجتماعی آنان و توهین به شیعه میشد، و بازتاب منفی داشته است، بر اساس وظیفه، آداب صحیح اجتماعی را رعایت کرده، به جمال و زی شرافتمندانه در جامعه اهتمام میورزیدهاند.
امام باقر حتی در مورد چگونگی اصلاح محاسن خویش به مرد پیرایشگر رهنمود می‌دهد.[1] و در انتخاب لباس برای خویش، عزت و شرافت و زی شایسته را در نظر دارد! چنان که گاه لباس فاخر و تهیه شده از خز میپوشد.[2] و برای لباس رنگ‌های جذاب و پر نشاط انتخاب میکند.[3]
امام باقر از این که در اندام او آثار رخوت و کسالت و پژمردگی ظاهر باشد، متنفر بود.
حکم بن عتیبه می‌گوید: امام باقر را دیدم که حنا بر ناخنها نهاده است.
امام فرمود: ای حکم! وقتی که انسان تنظیف میکند و با دارو، موهای زاید بدن را میزداید، دارو بر ناخنها اثر گذاشته و رنگ آن را شبیه ناخن مردگان میسازد. رنگ آن را با حنا میتوان تغییر داد.[4] این احادیث در مجموع میرساند که امام باقر به چگونگی وضع لباس و زی خویش در جامعه توجه داشته، بی‌قیدی و بد منظری و بیمبالاتی را نمیپسندیده است.
[1] . عن محمد بن مسلم، قال: رأیت ابا جعفر7 و الحجام یأخذ من لحیته فقال: دورها. بحار 46/ 299.
[2] . قال: رأیت علی ابی جعفر محمد بن علی7 جبة خز و مطرف خز. طبقات ابن سعد 5/321، سیر اعلام النبلاء 4/ 407.
[3] . عن مالک بن اعین، قال دخلت علی ابی جعفر7 و علیه ملحفة حمراء شدیدة الحمرة. بحار 46/ 292 .
[4] . رأیت ابا جعفر 7 و قد اخذ الحناء و جعله علی اظافیره فقال: یا حکم! ما تقول فی هذا؟ فقلت: ما عسیت ان اقول فیه و انت تفعله، و ان عندنا یفعله الشبان، فقال: یا حکم ان الأظافیر اذا اصابتها النورة غیرتها حتی تشبه اظافیر الموتی، فغیرها بالحناء، کافی 6/509، بحار 46/ . 299
