حضرت زهرا3 ام‌الائمه است یعنی مادر امامان، از جمله امامان به حق که در دوران امامت خود نقش مهمّی در تبیین شریعت پیامبر6 و هدایت جامعه در طریق کمال داشته است امام باقر7 است. و از افتخارات همة ائمه و اهل‌بیت: این است که مادرشان حضرت زهرا3 است به همین دلیل در اینجا به شرح زندگی امام باقر7 می‌پردازیم.

نام مبارك امام پنجم محمد بود.

لقب آن حضرت باقرالعلوم است، بدین جهت كه؛ دریاى دانش را شكافت و اسرار علوم را آشكارا ساخت.

القاب دیگرى مانند شاكر و صابر و ‌‌هادى نیز براى آن حضرت ذكر كردهاند كه هریك بازگوینده صفتى از صفات آن امام بزرگوار بوده است.

كنیه امام ابوجعفر بود.

مادرش فاطمه دختر امام حسن مجتبى7 است.

بنابراین نسبت آن حضرت از طرف مادر به سبط اكبر حضرت امام حسن7 و از سوى پدر به امام حسین7 می‌رسید.

پدرش حضرت سیدالساجدین، امام زین العابدین، على بن الحسین7 است.

تولد حضرت باقر7 در روز جمعه سوم ماه صفر سال 57 هجرى در مدینه اتفاق افتاد.

در واقعه جانگداز كربلا همراه پدر و در كنار جدش حضرت سیدالشهداء كودكى بود كه به چهارمین بهار زندگیش نزدیك می‌شد.

دوران امامت امام محمد باقر7 از سال 95 هجرى پس از شهادت امام زین العابدین7 آغاز شد و تا سال 114 هـ یعنى مدت 19 سال و چند ماه ادامه داشته است.

در دوره امامت امام محمد باقر7 و فرزندش امام جعفرصادق7 مسائلى پیش می‌آید. یکی انقراض امویان و بر سر كار آمدن عباسیان و پیدا شدن مشاجرات سیاسى و ظهور سرداران و مدعیانى مانند ابوسلمه خلال و ابومسلم خراسانى و یکی هم، ترجمه كتاب‌هاى فلسفى و مجادلات كلامى در این دوره، و ظهور عده‌اى از مشایخ صوفیه و زاهدان و قلندران وابسته به دستگاه خلافت.

در این زمان قاضی‌ها و متكلمانى به دلخواه مقامات رسمى و صاحب قدرتان پدید می‌آیند و فقه و قضاء و عقاید و كلام و اخلاق را بر طبق مصالح مراكز قدرت خلافت شرح و تفسیر می‌نماید، و تعلیمات قرآنى ـ به ویژه مسأله امامت و ولایت ـ را، كه پس از واقعه عاشورا و حماسه كربلا، افكار بسیارى از حق طلبان را به حقانیت آل على7 متوجه كرده بود، و پرده از چهره زشت ستمكاران اموى ودین به دنیا فروشان برگرفته بود، به انحراف می‌كشاندند و احادیث نبوى را در بوته فراموشى قرار می‌دادند.

برخى نیز احادیثى به نفع دستگاه حاكم جعل كرده و یا مشغول جعل بودند و یا آنها را به سود ستمكاران غاصب خلافت دگرگون می‌نمودند.

اینها عواملى بود بسیار خطرناك كه باید حافظان و نگهبانان دین در برابر آنها بایستند.

بدین جهت امام محمد باقر7 و پس از وى امام جعفر صادق7 از موقعیت مساعد روزگار سیاسى، براى نشر تعلیمات اصیل اسلامى و معارف حقه بهره جستند، و دانشگاه تشیع و علوم اسلامى را پایه‌ریزى نمودند.

زیرا این امامان بزرگوار خودشان از یک سو و شاگردانشان از سوی دیگر وارثان و نگهبانان حقیقى تعلیمات پیامبر6 و ناموس و قانون عدالت بودند، و می‌بایست به تربیت شاگردانى عالم و عامل و یارانى شایسته و فداكار دست یازند، و فقه آل محمد6 را جمع و تدوین و تدریس كنند.

به همین جهت محضر امام باقر7 مركز علماء و دانشمندان و راویان حدیث و خطیبان و شاعران به نام بود.