احاطه علمی و آگاهی نسبت به شرائط زمانی و مکانی عنصری تعیین کننده در رفتارهای انسان‌های آگاه است. امام باقر که مافوق زمان و مکان بود، با در نظر گرفتن نیازهای زمان و فراهم بودن زمینه‌‌های لازم، به ترویج و تبلیغ دین، تزکیه نفوس و تعلیم و تربیت انسان‌ها می‌‌پرداخت. در این نوشتار به سه نمونه از فعالیتهای آن حضرت اشاره می‌‌کنیم:
