با همه‏ی آنچه درباره‏ی شخصیت والای حضرت زهرا گفته یا نوشته‏اند، باز هم تا ترسیم سیمای حقیقی او، راهی دور و دراز در پیش است؛ چرا که زوایای شخصیت و گستره‏ی اندیشه و کرانه‏های وجود او، نامتناهی است.

او در تاریک‏ترین روزهای حیات بشر- به ویژه زندگی زن- درخشیدن آغاز کرد و پنجره‏های امید را بر روی انسان‌ها به ویژه نیمی از آنان گشود، نقاب از چهره‏ی شرک و نفاق برگرفت،

و انسان‌ها را از یاس نجات داد،

از اسارت، به آزادی رساند،

و از بی‏تفاوتی و بی‏تعهدی، به احساس مسئولیت اجتماعی و انسانی رهنمون گردید و راهی نو گشود.

آن انسان فرزانه با الهام از قرآن، پرچمدار احساس مسئولیت اجتماعی و سیاسی و فرهنگی بود و هماره در راه خدمت به نوع، دعوت به ارزش‌های راستین می‏نمود و از ستم و گناه در همه‏ی ابعاد، طبیبانه و آموزگارانه هشدار می‏داد و بر آن بود که این کار، وظیفه‏ی انسانی و اسلامی هر انسان مترقی و نوع‏دوست و آزادمنشی است؛

از این رو، نه انسانی می‌تواند این مسئولیت را وا نهد و فارغ از درد و رنج مردم و روند جامعه و تاریخ، سر در لاک خود فرو برد و عافیت‏جویی را پیشه سازد و نه هیچ حکومت و نظام خداپسندانه و مردمی را سزد که مردم را از این کار باز دارد و این حق اساسی آنان را پایمال سازد.

او از کودکی پرچمدار دعوت به حق و سمبل احساس مسئولیت اجتماعی است. درست از این زاویه است که او را از همان بهاران زندگی در سنگر حق و یار و همراه و همدل و همفکر مام ارجمندش، همان بانویی می‏نگریم که در اوج فداکاری و خردمندی، بر ضد سنت‏های ستم‏بار جاهلیت عصیان می‌کند.

پس از آن، او را با همه‏ی احساس انسانی، همفکر و همرزم و یار و غمخوار پدرش می‏یابیم، که دو یار دلسوز و دو پناهگاه استوارش یعنی ابوطالب و خدیجه را از دست داده است.

اسناد تاریخی نشانگر آن است که گروهی از اشرار که برای از میدان به در کردن پیامبر از هیچ شرارتی رویگردان نبودند، روزی به هنگام نماز و سجده پیامبر، شکمبه‏ی شتری را بر سر آن آموزگار رهایی افکندند. در این میان ریحانه‏اش که در بهاران پنج سالگی و همراه پدر بود، پیش آمد و در راه دفاع از حق و دلداری به پیامبر، در حالی که بر تنهایی حق می‏گریست، با دستان کوچکش چهره نورافشان و سر و لباس پیشوای آزادی و آزادگی را پاک کرد و با شهامت و شجاعت تجاوزکاران را سرزنش نمود و از ستم نهی کرد.

سخنان کوتاه و هشداردهنده‏اش به سران مهاجر و انصار،

بیانات شجاعانه‏اش در برابر مهاجمان و گماشتگان مسخ شده‏ی استبداد،

دفاعش از مظلومیت پیشوای راستین امت، تا مرحله‏ی نجات او از دست اشراری که او را به بند کشیده و به بیعت اجبار می‏نمودند.

و نیز بیت الاحزان، شهادت جانسوز، وصیت تفکرانگیز، و چگونگی مراسم خاک‌سپاری و قبر گمشده‏اش، هر کدام برگ زرینی است در دفتر خاطرات بزرگ بانوی اسلام.