مسلما قرآن برای هدایت همه جهانیان نازل شده، ولی چرا در آیه فوق هدایت قرآن مخصوص پرهیزکاران معرفی گردیده؟
علت آن این است که تا مرحله‌ای از تقوا در وجود انسان نباشد (مرحله تسلیم در مقابل حق و پذیریش آنچه هماهنگ با عقل و فطرت است) محال است انسان از هدایت کتاب‌های آسمانی و دعوت انبیاء بهره بگیرد.
به تعبیر دیگر: افراد فاقد ایمان دو گروهند: گروهی هستند که در جستجوی حقند و این مقدار از تقوا در دل آن‌ها وجود دارد که هر جا حق را ببینند پذیرا می‌شوند.
گروه دیگری افراد لجوج و متعصب و هواپرستی هستند که نه تنها در جستجوی حق نیستند بلکه هر جا آن را بیابند برای خاموش کردنش تلاش می‌کنند.
مسلما قرآن و هر کتاب آسمانی دیگر تنها به حال گروه اول مفید بوده و هست و گروه دوم از هدایت آن بهره‌ای نخواهند گرفت.
و باز به تعبیر دیگر: علاوه بر (فاعلیت فاعل) (قابلیت قابل) نیز شرط است، هم در هدایت تکوینی و هم در هدایت تشریعی.
زمین شوره زار هرگز سنبل بر نیارد، اگر چه هزاران مرتبه باران بر آن ببارد بلکه باید زمین آماده باشد تا از قطرات زنده کننده باران بهره گیرد.
سرزمین وجود انسانی نیز تا از لجاجت و عناد و تعصب پاک نشود، بذر هدایت را نمی‌پذیرد، و لذا خداوند می‌فرماید: (قرآن هادی و راهنمای متقیان است).
در ادامه می‌فرماید:
﴿الَّذیِنَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ* وَ‌الَّذیِنَ یُؤْمِنُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَ بِالآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ* أُولئِکَ عَلی هدیً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾[1]
(پرهیزکاران) آن‌ها هستند که به غیب (آنچه از حس پوشیده و پنهان است) ایمان می‌آورند، و نماز را بر پا می‌دارند و از تمام نعمت‌ها و مواهبی که به آن‌ها روزی داده‌ایم انفاق می‌کنند.
آن‌ها به آنچه بر تو نازل شده و آنچه پیش از تو (بر پیامبران پیشین نازل گردیده) ایمان می‌آورند، و به رستاخیز یقین دارند.
آنان را خداوند هدایت کرده، و آن‌ها رستگارانند.
قـرآن در آغـاز سـوره بقره، مـردم را در ارتباط با برنامه وآئین اسلام به سه گروه متفاوت تقسیم می‌کند:
1ـ «متقین» (پرهیزکاران ) که اسلام را در تمام ابعادش پذیراگشته‌اند
2ـ «کافران» که در نـقطه مقابل گروه اول قرار گرفته و به کفر خود معترفند و از گفتار و رفتار خصمانه در برابر اسلام ابا ندارند.
3ـ «منافقان» که دارای دو چـهـره‌اند، با مسلمانان ظاهرا مسلمان و با گروه مخالف، مخالف اسلامند، البته چهره اصلی آن‌ها هـمان چهره کفر است، ولی تظاهرات اسلامی نیز دارند.
بدون شک زیان این گروه برای اسلام بیش از گروه دوم است و به همین سبب قرآن با آن‌ها برخورد شدیدتری دارد.
البته این موضوع مخصوص اسلام نیست، تمام مکتب‌های جهان با این سه گروه روبرو هستند، یا مؤمن به آن مکتب، یا مخالف آشکار، و یا منافق محافظه کار، و نیز این مسأله اختصاص به زمان معینی ندارد، بلکه در همه ادوار جهان بوده است.
درایـن آیـه سخن از گروه اول است، ویژگی‌های آن‌ها را از نظر ایمان و عمل درپنج عنوان مطرح می‌کند.
(ایمان به غیب – اقامه نماز – انفاق از همه مواهب – ایمان به دعوت همه انبیاء و ایمان به رستاخیز).
[1] .سوره بقره آیات 3 تا 5.
