در نهج البلاغه با این که تأکید دارد که تقوا، حافظ و نگهبان انسان در برابر گناه و لغزش است، به این نکته توجه داده می‌شود که در عین حال، انسان نباید آنی از حراست و نگهبانی تقوا غفلت ورزد. تقوا، نگهبان انسان است و انسان نگهبان تقوا.

علی در این بیان عالی خود گناه و لغزش را که به جان آدمی آسیب می‏زند، به گزنده‏ای از قبیل مار و عقرب تشبیه می‏کند، می‏فرماید: نیروی تقوا نیش این گزندگان را قطع می‏کند.

این نگهبانی متقابل از نوع نگهبانی انسان و جامه است، که انسان، نگهبان جامه از دزدیدن و پاره شدن است و جامه نگهبان انسان از سرما و گرماست، و چنانکه می‌دانیم قرآن کریم از تقوا به «جامه» تعبیر کرده است: ﴿وَ لِباسُ التَّقویٰ ذَلِکَ خَیر﴾[1]

علی در باره نگهبانی متقابل انسان و تقوا می‏فرماید:

«خواب خویش را به وسیله تقوا تبدیل به بیداری کنید. وقت خود را با آن به پایان رسانید. احساس آن را در دل خود زنده نمایید. و گناهان خود را با آن بشویید... همانا تقوا را صیانت کنید و خود را در صیانت تقوا قرار دهید.»[2]

و هم می‏فرماید:

بندگان خدا! شما را سفارش می‏کنم به تقوا. همانا تقوا، حق الهی است بر عهده شما، و پدید آورنده حقی است از شما بر خداوند. سفارش می‏کنم که با مدد از خدا به تقوا نائل گردید و با مدد تقوا به خدا برسید.

[1] . سوره اعراف،‌آیه 26.

[2] . خطبه 233.