۱ ـ أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ إِلَى اللَّـهِ وَ هُوَ سَاجِد

نزدیکترین حالات بنده به پروردگارت حالت سجده است.[1]

۲ ـ إِنَّ اللَّـهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَرْحَمُ الرَّجُلَ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِه‏.

براستی که خداوند عزوجل رحم می‌نماید مرد را، به سبب شدت محبت او به فرزندش.[2]

۳ ـ أَثَافِيُّ الْإِسْلَامِ ثَلَاثَةٌ: الصَّلَاةُ وَ الزَّكَاةُ وَ الْوَلَايَةُ لَا تَصِحُّ وَاحِدَةٌ مِنْهُنَّ إِلَّا بِصَاحِبَتَيْهَا.

سنگهای زیربنای اسلام سه چیز است: نماز، زکات و ولایت که هیچ یک از آنها بدون دیگری درست نمی‌‌شود.[3]

۴ ـ إِنَّ مِنْ تَمَامِ الصَّوْمِ إِعْطَاءُ الزَّكَاةِ يَعْنِي الْفِطْرَةَ كَمَا أَنَّ الصَّلَاةَ عَلَى النَّبِيِّ6 مِنْ تَمَامِ الصَّلَاة.

تکمیل روزه به پرداخت زکاهٔ یعنی فطره است، همچنان که صلوات بر پیامبر6 کمال نماز است.[4]

۵ ـ الرَّغْبَةُ فِي الدُّنْيَا تُورِثُ الْغَمَّ وَ الْحَزَنَ وَ الزُّهْدُ فِي الدُّنْيَا رَاحَةُ الْقَلْبِ وَ الْبَدَن‏.

رغبت و تمایل به دنیا مایه غم و اندوه و زهد و بـی میلی به دنیا سبب راحتی قلب و بدن است. [5]

۶ ـ مَن عَرَفَ اللهَ خافَ اللهَ و مَن خافَ اللهَ سَخَت نَفسَهُ عَنِ الدُّنیا.

هر که خدا رابشناسد ترس او در دلش می‌افتد و هر از خدا ترسان باشد نفسش از دنیا باز می‌ماند.[6]

۷ ـ أَحَبُّ إِخْوَانِي إِلَيَّ مَنْ أَهْدَى إِلَيَّ عُيُوبِي‏.

محبـوبتـرین بـرادرانـم نزد من، کسـی است که عیبهایـم را به من اهدا کنـد.[7]

۸ ـ لَا يَنَالُ شَفَاعَتَنَا مَنِ اسْتَخَفَّ بِالصَّلَاة .

هر کس نماز را سبک بشمارد، بشفاعت ما دست نخواهد یافت.[8]

۹ ـ إِنَّ الْعَمَلَ الْقَلِيلَ الدَّائِمَ عَلَى الْيَقِينِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّـهِ مِنَ الْعَمَلِ الْكَثِيرِ عَلَى غَيْرِ يَقِين‏.

عمل اندک و بادوام که بر پایه یقین باشد و در نزد خداوند از عمل زیاد که بدون یقین باشد برتر است.[9]

۱۰ ـ ثَلَاثٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ كَانَ سَيِّداً: كَظْمُ الْغَيْظِ وَ الْعَفْوُ عَنِ الْـمُسِي‏ءِ وَ الصِّلَةُ بِالنَّفْسِ وَ الْـمَـال‏.

سه چیز است که در هـر که بـاشـد آقـا و سـرور است: خشـم فـرو خـوردن، گذشت از بدکـردار، کمک و صله رحـم بـا جـان و مـال.[10]

۱۱ ـ إِنَّ مِنْ أَعْظَمِ النَّاسِ حَسْرَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ، مَنْ وَصَفَ عَدْلًا ثُمَّ خَالَفَهُ إِلَى غَيْرِه‏.

پشیمان‌ترین شخص در روز قیامت، کسی است که برای مردم از عدالت سخن بگوید، اما خودش به دیگران عدالت روا ندارد.[11]

۱۲ ـ علیک بالصمت، تعد حلیما، جاهلا کنت او عالما، فان الصمت زین لک عندالعلما و سترلک عندالجهال.

عالم باشی یا جاهل، خاموشی را برگزین تا بردبار به شمار آیی. زیرا خاموشی نزد دانایان زینت و در پیش نادانان پوشش است.[12]

۱۳ ـ مَا عَذَّبَ اللَّـهُ أُمَّةً إِلَّا عِنْدَ اسْتِهَانَتِهِمْ بِحُقُوقِ فُقَرَاءِ إِخْوَانِهِم‏.

خداوند امتی را عذاب نخواهد کرد، مگر در وقتی که نسبت به حقوق برادران نیازمند خود سستی نمایند.[13]

۱۴ ـ إِيَّاكُمْ أَنْ يَحْسُدَ بَعْضُكُمْ بَعْضاً فَإِنَّ الْكُفْرَ أَصْلُهُ الْـحَسَدُ.

از حسـد ورزی به یکـدیگـر بپـرهیزیـد، زیـرا ریشه کفـر، حسـد است.[14]

۱۵ ـ لَا تُشَاوِرْ أَحْمَقَ وَ لَا تَسْتَعِنْ بِكَذَّابٍ وَ لَا تَثِقْ بِمَوَدَّةِ مُلُوك‏ .

با احمق مشورت نکن و از دروغگو یاری مجو و به دوستی زمامداران اعتماد مکن.[15]

۱۶ ـ مَا أَقْبَحَ بِالْمُؤْمِنِ أَنْ تَكُونَ لَهُ رَغْبَةٌ تُذِلُّه‏.

برای مومن چقدر رشت است که میل و رغبتی داشته باشد که او را به ذلت و خواری بکشاند.[16]

۱۷ ـ مَا عَذَّبَ اللَّـهُ أُمَّةً إِلَّا عِنْدَ اسْتِهَانَتِهِمْ بِحُقُوقِ فُقَرَاءِ إِخْوَانِهِم‏.

خداوند امتی را عذاب نخواهد کرد، مگر در وقتی که نسبت به حقوق برادران نیازمند خود سستی نمایند.[17]

۱۸ ـ الْـجَبَّارُونَ أَبْعَدُ النَّاسِ مِنَ اللَّـهِ عَزَّ وَ جَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَة.

دورترین مردم از خداوند عزو جل در روز قیامت سرکشان متکبر هستند.[18]

۱۹ ـ الْـحَسَبُ الْفِعَالُ وَ الشَّرَفُ الْـمَـالُ وَ الْكَرَمُ التَّقْوَى‏.

گوهر مرد و بزرگی او اعمال اوست و شرافت و ارجمندی او دارایی او و کرامت و بزرگواری او تقوای اوست.[19]

۲۰ ـ اِحمَل نَفسَک لِنَفسِک فَإن لَم تَفعَل لَم یحمِلک غَیرُک.

نفست را به خاطر خودت به زحمت ومشقت بیانداز زیرا اگر چنین نکنی دیگری خودش را به برای تو به زحمت نمی‌افکند.[20]

۲۱ ـ لَا يَتِمُّ الْـمَعْرُوفُ إِلَّا بِثَلَاثِ خِلَالٍ تَعْجِيلُهُ وَ تَقْلِيلُ كَثِيرِهِ وَ تَرْكُ الِامْتِنَانِ بِهِ.

احسان و نیکی کامل نباشد، مگر با سه خصلت: شتاب در آن، کم شمردن بسیار آن و منت ننهادن بر آن.[21]

۲۲ ـ اعْمَلْ بِفَرَائِضِ اللَّـهِ تَكُنْ أَتْقَى النَّاس‏.

به واجبات الهی عمل کن تا پرهیزکارترین مردمان باشی.[22]

۲۳ ـ عَلَيْكَ بِالصَّمْتِ تُعَدَّ حَلِيماً جَاهِلًا كُنْتَ أَوْ عَالِماً فَإِنَّ الصَّمْتَ زَيْنٌ لَكَ عِنْدَ الْعُلَمَاءِ وَ سَتْرٌ لَكَ عِنْدَ الْـجُهَّالِ.

عالم باشی یا جاهل، خاموشی را برگزین تا بردبار به شمار آیی ؛ زیرا خاموشی نزد دانایان زینت و در پیش نادانان پوشش است.[23]

۲۴ ـ اِذا رأَیتمُ العَبدَ مُتفُقَّداً لِذُنوبِ النّاس ناسیا لِذنوبه فَاعلُمو اَنَّهُ مُکرَ بهِ

هرگاه دیدید که بنده‌ای گناهان مردمان را جستجو می‌کند و گناهان خویش را فراموش کرده است بدانید که او فریب شیطان را خورده است.[24]

۲۵ ـ ارْجُ اللَّـهَ رَجَاءً لَا يُجَرِّئُكَ عَلَى مَعْصِيَتِهِ وَ خَفِ اللَّـهَ خَوْفاً لَا يُؤْيِسُكَ مِنْ رَحْمَتِه‏.

به خداوند امیدوار باش، امیدی که تو را بر انجام معصیتش جرات نبخشد و از خداوند بیم داشته باش بیمی که تو را از رحمتش ناامید نگرداند.[25]

۲۶ ـ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ إِدْمَانُ التَّفَكُّرِ فِي اللَّـهِ وَ فِي قُدْرَتِه‏.

برترین عبادت مداومت نمودن بر تفکر درباره خداوند و قدرت اوست.[26]

۲۷ ـ وَ اعْلَمْ أَنَّ الْعَمَلَ الدَّائِمَ الْقَلِيلَ عَلَى الْيَقِينِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللَّـهِ مِنَ الْعَمَلِ الْكَثِيرِ عَلَى غَيْرِ يَقِينٍ.

بـدان بـه درستی که عمل دایمی اندک، که همراه با یقین باشد، نزد خداوند متعال، افضل از عمل بسیاری است که با یقین همراه نباشد. [27]

۲۸ ـ فِكْرَةُ سَاعَةٍ خَيْرٌ مِنْ عِبَادَة اَلفِ سَنَةٍ.

یک ساعت اندیشیدن در خیر و صلاح از هزار سال عبادت بهتر است. [28]

۲۹ ـ تَزَاوَرُوا وَ تَلَاقَوْا وَ تَذَاكَرُوا وَ أَحْيُوا أَمْرَنَا.

به زیارت و دیدار یکدیگر بروید، با هم به سخن و مذاکره بنشینید و امر ما را (کنایه از حکومت و رهبری) زنده کنید.[29]

۳۰ ـ مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة .

هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است.[30]

۳۱ ـ الْغِيبَةِ أَنْ تَقُولَ فِي أَخِيكَ مَا سَتَرَهُ اللَّـهُ عَلَيْهِ.

غیبت آن است که درباره برادرت چیزی بگویی که خداوند آن را پنهان کرده است.[31]

۳۲ ـ لَا يَصِيرُ الْعَبْدُ عَبْداً خَالِصاً لِلَّـهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّى يَصِيرَ الْـمَدْحُ وَ الذَّمُّ عِنْدَهُ سَوَاءً؛

آدمی بنده خالص خدا نمی‌‌شود تا آنگاه که ستایش و نکوهش نزد او یکسان شود.[32]

۳۳ ـ مَنْ يَثِقْ بِاللَّـهِ يَكْفِهِ مَا أَهَمَّهُ مِنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ وَ آخِرَتِهِ.

هر که به خدا اعتماد کند، خداوند کارهای دنیا و آخرتش را، که او را بی قرار کرده‏اند، کفایت می‏کند.[33]

۳۴ ـ مَنْ سَرَّتْهُ حَسَنَتُهُ وَ سَاءَتْهُ سَيِّئَتُهُ فَهُوَ مُؤْمِن‏.

کسی که نیکو کاری‌اش او را شادمان کند و بدی‌اش وی را بد حال گرداند چنین کسی مومن است.[34]

۳۵ ـ إِيَّاكُمْ وَ النَّظِرَةَ فَإِنَّهَا تَزْرَعُ فِي الْقَلْبِ الشَّهْوَةَ وَ كَفَى بِهَا لِصَاحِبِهَا فِتْنَة. ‏

از نگاه [ناپاک] بپرهیزید که چنین نگاهی تخم شهوت را در دل می‌کارد و ‏همین برای فتنه‌ی صاحب آن دل بس است. [35]

۳۶ ـ الْعَالِمُ بِزَمَانِهِ لَا تَهْجُمُ عَلَيْهِ اللَّوَابِس‏.

کسی که به اوضاع زمان خود آگاه باشد، گرفتار هجوم اشتباهات نمی‌‌‏شود.[36]

۳۷ ـ إنَّ الغِنَی وَ العِزَّ یجُولانِ فإذا ظَفَرا بمَوضع التَّوَکّل أوطَنَا.

ثروتمندی و عزت سیر و گردش می‌کنند پس هر گاه به موضع توکل دست یافتند در همانجا اقامت می‌گزینند.[37]

۳۸ ـ إِنَّ الْمُؤْمِنَ وَلِيُّ اللَّـهِ يُعِينُهُ وَ يَصْنَعُ لَهُ وَ لَا يَقُولُ عَلَيْهِ إِلَّا الْحَقَّ وَ لَا يَخَافُ غَيْرَه‏ .

مؤمن دوست خداست، یاریش می‌‌‏رساند و برای او کار می‌‌‏کند و درباره او جز حق نمی‌‌‏گوید و از غیر او نمی‌‌ترسد.[38]

۳۹ ـ مَنْ أَرَادَ الرِّئَاسَةَ هَلَك‏.

کسی که ریاست را قصد کند هلاک می‌گردد.[39]

۴۰ ـ اِذا اَرادَ الله‏ُ بِقَومٍ هَلکا ظَهَرَ فیهِمُ الرِّبا.

هنگامی که خداوند بخواهد ملتی را نابود کند، رباخواری در میان آنان رواج می‏یابد.[40]

[1] . ثواب الاعمال و عقاب الاعمال .

[2] . ثواب الاعمال و عقاب الاعمال .

[3] . کافی، جلد ۲، ص ۱۸ .

[4] . وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۲۲۱ .

[5] . تحف العقول، ص ۳۵۸ .

[6] . جهاد النفس، ص ۸۳ .

[7] . تحف العقول، ص۳۶۶ .

[8] . فروع کافی، ج۳، ص۲۷۰ .

[9] . جهاد النفس، ‌ص ۶۲ .

[10] . تحف العقول، ص ۳۱۷ .

[11] . وسائل الشیعه، ج ۱۵، ص ۲۹۵ .

[12] . مستدرک، ج ۹، ص ۱۷ .

[13] . مستدرک، ج ۱۲، ص ۴۱۳ .

[14] . تحف العقول، ص ۳۱۵ .

[15] . تحف العقول، ص ۳۱۶ .

[16] . جهاد النفس، ص ۲۷۷.

[17] . مستدرک، ج ۱۲، ص ۴۱۳ .

[18] . جهاد النفس، ح ۵۸۹ .

[19] . جهاد النفس، ح ۱۸۰ .

[20] . جهاد النفس، ح 2 .

[21] . تحف العقول، ص 323 .

[22] . جهاد النفس، ح ۲۴۲ .

[23] . مستدرک الوسایل، ج ۹، ص ۱۷ .

[24] . جهاد النفس، ح ۲۳۷ .

[25] . جهاد النفس، ح ۱۰۹ .

[26] . جهاد النفس، ح ۵۳ .

[27] . بحار الانوار، ج ۶۹، ص 93 .

[28] . بحار الانوار، ج ۷۱، ص ۳۲۶ .

[29] . بحار الأنوار، ج ۷۱، ص ۳۵۲ .

[30] . کافی، ج ۱، ص ۳۷۱ .

[31] . میزان الحکمه، ح ۱۵۵۱۰ .

[32] . بحار الانوار، ج ۷۳، ص ۲۹۴ .

[33] . تحف العقول، ص ۳۰۴ .

[34] . جهاد النفس، ح ۷۶۵ .

[35] . تحف ‏العقول، صفحه ۳۰۵ .

[36] . تحف العقول، ص ۳۵۶ .

[37] . جهاد با نفس، ح ۹۹ .

[38] . کافی، ج ۲، ص ۱۷۱، ح ۵ .

[39] . جهاد با نفس، ح ۵۰۳ .

[40] . وسائل الشیعه، ج ۱۸، ص ۱۲۳ .