هشام بن حکم از شاگردان زبردست و هوشمند امام صادق7 بود، روزی یکی از منکران خدا به نام عبدالله دیصانی با هشام ملاقات کرد و پرسید:
آیا تو خدا داری؟
هشام: آری.
عبدالله: آیا خداوند تو قادر است؟
هشام: آری، هم توانا است و هم بر همه چیز مسلط است.
عبدالله: آیا خدای تو میتواند همه دنیا را در میان تخم مرغ بگنجاند، بی آنکه دنیا کوچک شود، و درون تخم مرغ، وسیع گردد؟
هشام: برای پاسخ به این سؤال به من مهلت بده.
عبدالله: یک سال به تو مهلت میدهم.
هشام، سوار شد و به حضور امام صادق7 رسید، و عرض کرد: ای فرزند رسول خدا، عبدالله دیصانی نزد من آمده و سؤالی از من کرد که برای پاسخ به آن، تکیه گاهی جز خدا و شما کسی نیست.
امام: او چه سؤالی کرد؟
هشام: او گفت: آیا خدا قدرت دارد که دنیا با آن وسعت را در درون تخم مرغ قرار دهد، بی آنکه دنیا را کوچک کند و تخم مرغ را بزرگ نماید؟
امام: ای هشام! تو دارای چند حس هستی؟
هشام: دارای پنج حس هستم (بینائی، چشائی، شنوائی، بویائی و بساوائی «لامسه»).
امام: کدامیک از این پنج حس کوچکتر است؟
هشام: حس بینائی.
امام: اندازه وسیله بینائی (عدسی چشم) چقدر است؟
هشام: به اندازه یک عدس، یا کوچکتر از آن است.
امام: ای هشام! جلو و بالای سرت را نگاه کن، و به من بگو چه میبینی؟
هشام نگاه کرد و گفت: آسمان، زمین، خانهها، کاخها، بیابانها، کوهها و نهرها را مینگرم.
امام: خدائی که قادر است آنچه را با آن همه وسعت که میبینی، در میان عدسی چشم تو قرار دهد، میتواند همه جهان را در درون تخم مرغ قرار دهد، بیآنکه جهان کوچک گردد و تخم مرغ بزرگ شود.
در این هنگام، هشام خم شد و دست پای امام صادق7 را بوسید، و گفت: ای پسر رسول خدا! همین پاسخ برای من بس است.
هشام به خانه خود بازگشت، فردای آن روز عبدالله نزد هشام آمد و گفت: برای عرض سلام آمدهام نه برای گرفتن جواب آن سؤال.
هشام گفت: اگر جواب آن سؤال را میخواهی، این است جواب آن (سپس جواب امام را برای او بیان کرد).
عبدالله دیصانی (تصمیم گرفت شخصاً به حضور امام صادق7 برسد و سؤالاتی را مطرح کند) به خانه امام صادق7 رهسپار شد و اجازه ورود طلبید، و به او اجازه داده شد، او به محضر آن حضرت رسید و نشست و گفت: ای جعفر بن محمد! مرا به معبودم راهنمائی کن.
امام: نامت چیست؟
عبدالله، بیرون رفت، نامش را نگفت، دوستانش به او گفتند: چرا نامت را نگفتی.
او جواب داد: اگر نامم را که عبدالله (بنده خدا) است میگفتم، از من میپرسید: آنکه تو بنده او هستی کیست؟
دوستان عبدالله گفتند: نزد امام برگرد و بگو: مرا به معبودم راهنمایی کن و از نامم مپرس.
عبدالله بازگشت و به امام صادق7 عرض کرد: مرا به معبودم راهنمائی کن و از نامم مپرس.
امام اشاره به جایی کرد و فرمود: در آنجا بنشین.
عبدالله نشست، در همین هنگام، یکی از کودکان امام که تخم مرغی در دست داشت و با آن بازی میکرد، به آنجا آمد، امام به کودک فرمود: آن تخم مرغ را به من بده.
کودک، تخم مرغ را به امام داد.
امام آن را بدست گرفت و به عبدالله رو کرد و فرمود: ای دیصانی! این تخم مرغ را نگاه کن که سنگری پوشیده است، دارای:
1 ـ پوست کلفتی است.
2 ـ زیر پوست کلفت، پوست نازکی قرار دارد.
3 ـ زیر آن پوست نازک، (مانند) نقرهای است روان(سفیده).
4 ـ سپس طلائی است آب شده (زرده) که نه طلای آب شده با آن نقره روان بیامیزد، و نه آن نقره روان با آن طلای روان مخلوط گردد، و به همین وضع باقی است، نه سامان دهندهای از میان آن بیرون به درونش رفته، که بگوید من آن را آن گونه ساختهام، و نه تباه کنندهای از بیرون به درونش رفته، که بگوید من آن را تباه ساختم، و روشن نیست که برای تولید فرزند نر، درست شده یا برای تولید فرزند ماده، ناگاه، پس از مدتی شکافته میشود و پرندهای مانند طاووس رنگارنگ، از آن بیرون میآید، آیا به نظر تو چنین تشکیلات (ظریفی) دارای تدبیر کنندهای نیست؟
عبدالله دیصانی در برابر این سؤال، مدتی سر به زیر افکنده، سپس (در حالی که نور ایمان بر قلبش تابیده بود) سربلند کرد و گفت: گواهی میدهم که معبودی جز خدای یکتا نیست و او یکتا و بیهمتا است، و گواهی میدهم که محمد6، بنده و رسول خدا است، و تو امام و حجت از طرف خدا بر مردم هستی، و من از عقیده باطل و کرده خود توبه کردم و پشیمان هستم[1]
[1] .
