سجده در معنای لغوی به حالتی از حالتهای انسانی اطلاق می‌شود که در جوارح و بدن ظاهر می‌شود. در کتاب لغت سجده را به معنای خم شدن و کرنش در برابر دیگری با مالیدن پیشانی به خاک گفته‌اند.

اما در حقیقت این حالت کرنش ظاهری و پیشانی بر خاک گذاشتن در برابر کسی و یا چیزی، ظاهر معنا و نمادی از حقیقت دیگری است که در باطن سجده کننده وجود دارد. حقیقت معنای سجده را باید در فروتنی، تواضع، تذلل و خواری نسبت به مسجود له دانست. از این رو سجده را به معنای تذلل و عبودیت و پذیرش بندگی دانسته‌اند.

در اصطلاح قرآنی، از آن جایی که تنها ذات قابل پرستش و معبود واقعی و حقیقی، خداوند تبارک و تعالی است و تنها اوست که سزاوار اطاعت بی چون و چرا می‌باشد، سجده معنای خاصی می‌یابد. بنابراین سجده در فرهنگ قرآنی عبارت از تذلل و عبادت برای خداوند است.

و آن بر دو گونه است: سجده اختیاری که مخصوص موجودات عاقل و صاحب اراده چون فرشتگان، جنیان و انسان است که در دو مورد اخیر به سبب وجود اراده و حق انتخاب، امری اختیاری است؛ و سجده تسخیری که شامل سجده جانوران و گیاهان و جمادات و در برخی از موارد سجده همه آفریده‌های هستی می‌شود.[1]

نکته قابل توجه اینکه سجده هر موجودی با موجود دیگر از نظر ظاهری و شکلی تفاوت دارد هرچند که در معنا یکی است و هیچ تفاوتی ازنظر مفهومی یعنی تذلل و عبودیت و اطاعت نیست. بر این اساس هنگامی که درباره سجده انسان گفته می‌شود که سجده عبارت از قرار دادن پیشانی بر زمین و خاک است[2] مراد این نیست که همه موجودات دیگر نیز به این شکل سجده می‌کنند.