﴿قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى﴾؛ بگو من از شما بر رسالت، اجری نمیخواهم، مگر مودّت و محبت نسبت به نزدیکانم.
خداوند متعال عدم درخواست اجر در برابر تبلیغ را از بعضی انبیا از قبیل حضرت نوح، هود، صالح و شعیب: حکایت کرده است که در ضمن سخنانی که به امّت خود میگفتند، عدم درخواست مزد را خاطرنشان میکردند.
درباره سوره شعراء و سورههایی دیگر، نقل شده است رسول خدا6 این مطلب را برای امّت خود بیان میکردند. خداوند منّان در آیه مورد بحث، بر خلاف آیات دیگر که در همین رابطه بودهاند، اجری برای رسول خود معیّن کرده، و آن مودّت نسبت به اقربای آن جناب است. این استثنا یا متصل است یا منقطع. در هر دو صورت، مفسّران آیه را چند گونه معنا کردهاند:
- 6 و نزدیکان ایشان از قریش؛
2. مودّت انصار نسبت به خویشاوندان پیامبر که در بین آنها هستند؛
3. مودّت پیامبر نسبت به قریش به خاطر خویشاوندیاش با آنها؛
4. خطاب به قریش یا عموم مردم برای برقراری مودّت با اقربای خودشان؛
5. مودّت به خدا از راه تقرّب جستن به وسیله اطاعت؛
6. محبتهای طرفینی مردم نسبت به یکدیگر در راه تقرّب به خدا؛
- 6 که همان اهل بیتش هستند.
لازم به ذکر است شش معنای اول محل اشکال است که در ترجمه تفسیر المیزان (ج 18، ص 59) به صورت مبسوط به آن پرداخته شده است؛ اما در تأیید معنای تفسیر شماره 7، روایاتی از طرق اهل سنّت و شیعه وارد شده است. همچنین اخبار متواتری که از دو طایفه بر وجوب مودّت اهل بیت: و محبت ایشان رسیده است، این تفسیر را تأیید میکند.
در احادیث متواتر دیگری که از اهل تسنّن و تشیّع روایت شده، مردم در فهم کتاب خدا و معارف اصولی و فروعی دین و بیان حقایق آن، به اهل بیت: ارجاع داده شده اند؛ مانند حدیث «ثقلین» و حدیث «سفینه» و امثال آن. با دقت در این روایات، هیچ شکی در ذهن باقی نمیماند که منظور از وجوب مودّت اهل بیت: به عنوان مزد رسالت، تنها این بوده که محبت را وسیله ای قرار دهند که مردم به ایشان به عنوان مرجع علمی رجوع کنند.[1]
[1] . در تفاسیر مجمع البیان (ج 22، ص 127)، نمونه (ج 20، ص 406)، گارز (ج 9، ص 22)، شریف لاهیجی (ج 4، ص 45) و مانند آن نیز «مودّت» در خصوص عترت پیامبر: معنا شده است.