بررسی تاریخ نشان می‌دهد که هجرت پیامبر اکرم6 و مسلمانان و جهاد، دو عامل اصلی در پیروزی اسلام در برابر دشمنان نیرومند بود. اگر هجرت نبود اسلام در محیط خفقان‌آور مکه از میان می‌رفت. هجرت پیامبر اکرم6 اسلام را از شکل منطقه‌ای بیرون آورد و در شکل جهانی قرار داد. اگر بخواهیم آثار هجرت پیامبر6 را به صورت فهرست وار برشماریم، اینگونه می‌توان برشمرد:
1. توسعه اسلام و ازدیاد مسلمانان.
2. تشکل مسلمین.
3. ایجاد ارتش اسلام.
4. ایجاد مرکز قدرت برای مسلمانان.
5. تشکیل حکومت اسلامی در مدینه، و تبدیل شدن یثرب (مدینه) به «مدینهٔ الرسول».
6. مهار دشمنان و سرکوب آنها (اعم از مشرکین و یهودیان).
7. بیرون آمدن اسلام از شکل منطقه‌ای و جهانی شدن و عزت آن.
8. پیروزی‌های پی در پی و فتح مکه.
9. فراهم آمدن زمینه تربیت انسان‌هایی چون سلمان و اباذر و عمار و. ..
پاداش مهاجران
از جمله نکاتی که دلالت بر رفعت جایگاه هجرت در اسلام دارد، پاداش‌های عظیمی است که خداوند در دنیا و آخرت به مهاجران عنایت نموده است، که به برخی موارد اشاره می‌شود:
1. جایگاه دنیوی و پاداش اخروی
«آنها که مورد ستم واقع شدند، سپس برای خدا هجرت کردند، در این دنیا جایگاه [و مقام] خوبی به آنها می‌دهیم و پاداش آخرت، اگر بدانند، از آن هم بزرگ‌تر است.»[1]
2. امنیت گسترده و آمرزش گناهان
قرآن در این‌باره می‌فرماید: «و کسی که در راه خدا هجرت کند، نقاط امن فراوان و گسترده‌ای در زمین می‌یابد.[2] کسی که از خانه‌اش به عنوان مهاجرت به سوی خدا و پیامبر او بیرون رود، سپس مرگش فرا رسد، پاداش او بر خدا است و خداوند آمرزنده و مهربان است.[3]»
3. بهشت جاودان و بخشش گناهان
«آنها که در راه خدا هجرت کردند و از خانه‌های خویش بیرون رانده شدند، و در راه من آزار دیدند و جنگ کردند و کشته شدند، به یقین گناهانشان را می‌بخشم و آنها را در باغ‌های بهشتی که از زیر درختانش نهرها جاری است، وارد می‌کنم. این پاداشی است از طرف خداوند و بهترین پاداش‌ها نزد پروردگار است.»[4]
4. رحمت خدا و روزی شایسته
«و آنها که ایمان آوردند و هجرت نمودند و در راه خدا جهاد کردند و آنها که [مهاجران را] پناه دادند و یاری نمودند، آنان مؤمنانی حقیقی‌اند. برای آنها آمرزش و روزی شایسته‌ای است.»[5]
«و کسانی که در راه خدا هجرت کردند، سپس کشته شدند یا به مرگ طبیعی از دنیا رفتند، خداوند به آنها روزی نیکویی می‌دهد، و خداوند بهترین روزی دهندگان است. خداوند، آنان را در محلی وارد می‌کند که از آن خشنود خواهند بود و خداوند دانا و بردبار است.»[6]
5. بالاترین درجه نزد خداوند و رستگاری ابدی
«آنها که ایمان آوردند و هجرت کردند و در راه خدا با اموال و جان‌هایشان جهاد نمودند، مقامشان نزد خدا برتر است و آنها رستگارند، پروردگارشان آنها را به رحمتی از ناحیه خود، و رضایت [خویش] و باغ‌هایی [از بهشت] بشارت می‌دهد که در آن نعمت‌های جاودانه دارند و همواره تا ابد در این باغ‌ها خواهند بود، زیرا پاداش عظیم نزد خداوند است.»[7]
به راستی عظیم‌ترین و برترین پاداش‌ها را خداوند برای مهاجران مؤمن و مجاهد در نظر گرفته است.
هجرت همچنان باقی است
هجرت پیامبر6 گر چه یک حادثه تاریخی است و در صدر اسلام اتفاق افتاده و با هجرت‌هایی چون هجرت امام حسین7 از مدینه به مکه و از آنجا به کربلا ادامه یافته است، اما به طور قطع در آنها خلاصه نمی‌شود و در طول تاریخ حیات بشر تا وقوع قیامت کبری همچنان بر قوت خود باقی است، و آثار و برکاتش همانند چشمه‌ای زلال و جوشان، نصیب انسان می‌شود.
و امروز بر عالمان و وارثان پیامبران و ادامه دهندگان راه امامان معصوم: است که همچنان چراغ نورانی هجرت را روشن نگهدارند و پیامبر گونه «مدینه‌‌ها» و شهرهای دور افتاده و روستاهای دور دست و عقب مانده را همانند «مدینهٔ الرسول» بازسازی نمایند.
اگر امام راحل با هجرت به «بورسای« ترکیه و نجف اشرف و از آنجا به پاریس و سرانجام در سال 57 به تهران توانست عظیم‌ترین انقلاب تاریخ شیعی را بیافریند، بر وارثان روح الله است که ادامه دهندگان راه او باشند و با هجرت خویش به نقاط مختلف کشور، بلکه دنیا، همچنان انقلاب و اسلام را زنده نگهدارند.
همان ضرورتی که هجرت پیامبر اکرم6 و یاران او و هجرت امام حسین7 و اصحاب و بستگان آن حضرت را اقتضا نمود ـ که تهاجم وسیع دشمن (نظامی، اقتصادی، فرهنگی) بر علیه شخص پیامبر6 و مسلمانان و شخص امام حسین7 باشد ـ همان عوامل امروز با تمام قوا و توان به صورت تهاجم فرهنگی در تمام کشور و تا درون خانه‌ها (از طریق ماهواره، فیلم و. .). و تهاجم نظامی در اطراف کشور (افغانستان، عراق و. .). قد علم نموده و پا به میدان گذاشته، و وظیفه روحانیان و علما را چند برابر نموده است.
البته برای تشویق بیشتر به این امر مقدس؛ یعنی، هجرت، تذکر و یادآوری این نکته هم لازم است که: عبادت و تلاش و حفظ دین و صبر و بردباری و استقامت در مسیر دین و هدایت دیگران در زمان غیبت کبری، و در فراق آن یار سفر کرده، طبق روایات زیادی پنجاه برابر پاداش دارد[8]، چنان که پیامبر اکرم6 فرمود: «مردمی بعد از شما بیایند که هر مردی از آنها [پاداش] پنجاه نفر از شماها را دارد. عرض کردند: ای رسول خدا! ما در جنگ بدر و احد و حنین با شما بودیم و قرآن درباره ما نازل شد.
پس حضرت فرمودند: اگر آنچه بر آنها وارد می‌شود بر شما وارد شود، توان صبر آنها را نخواهید داشت.»[9]
[1] . همان، ج 7، ص 262.
[2] . سوره نحل، آیه 41.
[3] . سوره نساء، آیه 100.
[4] . در آیه صد و ده سوره نحل می‌خوانیم: «إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذينَ هاجَرُوا مِنْ بَعْدِ ما فُتِنُوا ثُمَّ جاهَدُوا وَ صَبَرُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِها لَغَفُورٌ رَحيمٌ»
[5] . سوره آل عمران، آیه 195.
[6] . سوره انفال، آیه 74.
[7] . سوره حج، آیه 58 ـ 59.
[8] . بحار الانوار، ج 54، ص 127 ـ 130.
[9] . بحار الانوار، ج 54، ص 127 ـ 130.
