عامل دوم پیدایش بدعت، تعصب‌هاى نارواى بدعت گذار، نسبت به عقاید موروثى از نیاکان است، که در میان آنان زندگى کرده است و سبب مى‌شود که عده‌اى خود را به گناه آلوده کنند.
این عامل مثل عامل اول نیست که جاهلانه باشد بلکه عالمانه است و با کمال آگاهى حاضرند این بدعت را ایجاد کنند که در این جا به تبیین نمونه‌هایى از تاریخ مى‌پردازیم:
- 6 است که ایشان بعد از فتح مکه، براى فتح طائف به آنجا رفت ولى چون طائف دیوار بلندى داشت و امکان این که بتوانند دیوار را بشکافند و داخل طائف شوند نبود چون هر کس مى‌خواست دیوار را بشکافد از بالا آتش مى‌ریختند و مى‌سوخت پیامبر6 از فتح آنجا منصرف شد و به مدینه برگشت؛ مردم طائف، مردم تاجرى بودند؛ و چون دیدند همه شبه جزیره عربستان مسلمان شدند تصمیم گرفتند آن‌ها هم مسلمان شوند لذا هیئتى را به نام نمایندگان طائف به حضور رسول خدا6 فرستادند و خواهان پیوستن به مسلمانان شدند اما به پیامبر6 گفتند باید بین ما و شما پیمانى بسته شود. پیامبر6 به امام على7 فرمودند؛ على جان ببین این‌ها چه مى‌گویند پیمانشان را بنویس تا من امضاء کنم.
نمایندگان طائف گفتند ما حاضریم اسلام بیاوریم اما مشروط بر اینکه:
اولاً : ربا که در اسلام حرام است و مى‌فرماید ﴿أَحَلَّ اللَّـهُ الْبَيْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا﴾[1] براى ما حلال باشد.
ثانیاً : زنا آزاد باشد.
ثالثا : وجوب نماز از ما برداشته شود.
رابعاً : تا یک سال و نیم بتخانه‌هاى ما سرپا باشد.
امام على7 حاضر به نوشتن این شروط نامشروع نشد، لذا آن‌ها به فردى اموى دادند و گفتند که بنویسد، سپس به محضر پیامبر6 تقدیم کردند.
پیامبر6 روى مصالحى توانایى خواندن و نوشتن نداشت. چون اگر خدا این توانایى را به او مى‌داد دشمنان این را وسیله تهمت قرار مى‌دادند. لذا این نعمت را خداوند به او نداد تا مورد تهمت قرار نگیرد و نگویند که آئین خودش را از تورات و انجیل گرفته است. ولى در مقابل نعمت برترى به او عطا نمود که بدون خواندن و نوشتن از تمام محتویات انجیل و تورات آگاه بود.
لذا رسول خدا6 بدون خواندن متن پیمان هیچ کدام از شرایط را نپذیرفت؛
و در مقابل شرط اول که حلیت ربا باشد فرمودند: ﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّـهَ وَ ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا﴾.[2]
و در برابر شرط دوم که آزادى عمل جنسى زنان بود حضرت فرمودند: ﴿وَ لا تَقْرَبُوا الزِّنى إِنَّهُ كانَ فاحِشَةً﴾.[3]
و در جواب این شرط که نماز بر آن‌ها واجب نباشد فرمودند «لَا خَيِّرٍ فِي دِينٍ لَا صَلَاة فِیه»[4]
و در مقابل شرط چهارم فرمودند: اصل این شرط قابل ذکر نیست، چون اصلاً هدف من برچیدن بتخانه‌ها مى‌باشد لذا نامه را پاره كرده و دور انداختند.[5]
2. نمونه دیگرى از تعصب جاهلانه‌اى که سبب پیدایش بدعت شد تعصب جاهلانه عمر بن خطاب بود؛ که هنگامى که به خلافت رسید، مصلحت شخصى را بر دین مقدم کرد و متعه زنان و جمع بین عمره تمتع و حج را ممنوع اعلام کرد.
[1] . سوره بقره، آیه 275؛ ترجمه : خدا تجارت را حلال و ربا را حرام کرده
[2] . سوره بقره، آیه 278؛ ترجمه : اى کسانى که ایمان آورده اید، از خدا بترسید و زیادى ربا را رها کنید اگر به راستى اهل ایمانید.
[3] . سوره الإسراء، آیه 32؛ ترجمه: و هرگز به عمل زنا نزدیک نشوید، که کارى بسیار زشت و راهى بسیار ناپسند است.
[4] . ابن اثیر، اسد الغابه، ج1، ص216 .
[5] . سبحانى، جعفر، فى ظلال التوحید، ص 109؛ ابن اثیر، أُسد الغابهٔ، ج1، ص 216، ماده تمیم، و ج 3، ص 406؛ ابن هشام، السیرهٔ النبویهٔ، ج2 ص 537 و 543؛ اقترح تمیم بن جراشة على النبىّ ـ عندما جاء على رأس وَفد من الطائف یخبره بإسلام قومه ـ أن یكتب لهم كتاباً، بأن یفى لهم بأُمور، یَقول: قدمتُ على النبی (صلى الله علیه وآله و سلم) فى وَفد ثقیف فأسلمنا وسألناه أن یكتب لنا كتاباً فیه شروط فقال: اكتُبوا ما بدا لكم ثُمّ إیتونى به، فسألناه فى كتابه أن یحلّ لنا الربا والزنا، فأبى عَلىّ رَضى الله عنه: أن یكتب لنا، فسألنا خالد بن سعید بن العاص، فقال له على: تدرى ما تكتب؟ قال: أكتب ما قالوا، وَ رَسُول اللّـَه6 أولى بأمره، فذهبنا بالكتاب إلى رسول اللّـَه6 فقال للقارئ: اقرأ، فلمّا انتهى إلى الربا قال: « ضع یدى علیها فى الكتاب»، فوضع یده فقال: ﴿یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّـهَ وَ ذَرُوا مَا بَقِی مِنَ الرِّبَا﴾ الآیة، ثمّ محاها، وَ أُلقیت علینا السكینة فما راجعناه، فَلمّا بلغ الزنا وَضَعَ یَده علیها (وقال:) ﴿وَ لاَ تَقْرَبُوا الزِّنَا إنَّهُ كانَ فَاحِشَةً﴾ الآیة، ثمّ محاها و أمر بكتابنا أن ینسخ لنا.
[5] . احمد ابن حنبل، مسند أحمد، ج 3، ص 310.
