﴿لا يَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ﴾ ؛ جز پاکان آن را مس نکنند.

بعضی از مفسّران بزرگ قرآن مجید درباره این آیه مبارکه می‌‌فرمایند: این آیه در مقام بیان طهارتی است که افراد متلبّس به آن می‌‌توانند به حقایق و مفاهیم عالی قرآن دست پیدا کنند. بسیاری از مفسّران به پی روی از روایات، این آیه را به عدم جواز مسّ کتابت قرآن، بدون غسل و وضو تفسیر کرده‌اند.

این در حالی است که گروه دیگر آن را اشاره به فرشتگان مطهّری می‌‌دانند که از قرآن آگاهی دارند؛ همان گونه که در آیه دوم سوره بقره می‌‌خوانیم: ﴿ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فيهِ هُدىً لِلْمُتَّقينَ﴾؛ این کتاب، که هیچ شکی در آن نیست، راهنمای پرهیزگاران است. حداقل پاکی، که «روح حقیقت جویی است»، برای درک حداقل مفاهیم آن لازم است. هر قدر پاکی و قداست بیشتر شود، درک انسان از مفاهیم قرآن و محتوای آن افزون خواهد شد.

همان گونه که معلوم است، هیچ منافاتی در میان این سه تفسیر وجود ندارد و ممکن است همه در مفهوم آیه جمع باشد. بنابراین، آیه، هم به مسّ ظاهری و هم به مسّ معنوی تفسیر شده است. در مورد مسّ معنوی، از ابن عبّاس از پیامبر گرامی6 نقل شده که منظور از پاکان در آیه، همان مقرّبانند. بدین سان، آیه در هر دو بعد جسمی و روحانی، صادق بوده و ناگفته پیداست که شخص پیامبر و ائمّه معصوم: و ملائکه روشن ترین مصداق مقرّبانند و حقایق قرآن را از همه بهتر درک می‌‌کنند.[1]

مفسّر کبیر، علّامه طباطبائی در المیزان می‌‌فرماید: منظور از مسّ قرآن دست کشیدن بر خطوط آن نیست، بلکه علم به معارف آن است که جز پاکان خلق، کسی به معارف آن عالم نمی‌شود. کلمه «مطهّرون» اسم مفعول از باب تفعیل یعنی تطهیر است. بنابراین، منظور از «مطهّرون» کسانی هستند که خدای تعالی دل هایشان را از هر رجس و پلیدی پاک کرده است. این معنای تطهیر با کلمه «مسّ» به معنای علم، مناسب تر از «طهارهٔ» به معنای پاکی از حدث و یا خبث است. پس «مطهّرون» عبارتند از: کسانی که خدای متعال دل هایشان را پاک کرده است؛ مانند ملائکه و برگزیدگانی از بشر که درباره آنان فرمود: «خدا چنین می‌‌خواهد که پلیدی را از شما اهل بیت ببرد و شما را کاملا پاک گرداند.»[2]

[1] . ناصر مكارم شيرازي و ديگران، پيشين، ج 23، ص 271.

[2] . سيد محمد حسين طباطبايي، ‌پيشين، ج 19، ص 236.