انسان عاقل، عوامل اصلاح‌گر نفس را هم می‌شناسد، تا از نفس اماره، نفس مطمئنه بسازد و عنان اختیار و تدبیرش برعهده عقل و فطرت قرار گیرد.

اين عوامل عبارت‌اند از:

1. عبادت و ذکر

2. داشتن معاشر خوب

3. داشتن مربی و طبیب روحانی

4. مجاهده و مواجهه با مشکلات، مصائب و سختی‌ها

5. عشق ومحبت و ارادت به اولیای الهی

6. تمرکز روحی و فکری.[1]

امام خمینی(ره) می‌فرماید: «آقای شاه‌آبادی فرمودند که تا قوای جوانی و نشاط آن باقی است، بهتر می‌توان قیام کرد در مقابل مفاسد اخلاقی، و خوبتر می‌توان وظایف انسانیه را انجام داد.[2]

حضرت علی7 می‌فرمایند: آدمی جایگاه خود را خودش بر می‌گزیند.[3] اگر نفس خود را (از آلودگی و پستی) نگه دارد، بلند مرتبه می‌شود. این بلند مرتبگی، جز با مهار کردن نفس و قیام در برابر آن ممکن نیست. باید قیود را شکست، زنجیرها را پاره کرد، ذلت و خواری را کنار گذاشت و طوق بندگی را به گردن انداخت؛ تا به سلطنت مطلقه الهیه در دو جهان نایل شد. اگر از اسارت نفس بیرون آییم و به عبودیت حق گردن نهیم و دل را موحد کنیم و قلب را به نقطه مرکزیه کمال مطلق متوجه سازیم، در همین جهان، آثار آن را به عیان می‌یابیم.

[1] . کافی، ج 2، ص 150.

[2] . چهل حدیث، ص94.

[3] . غررالحکم، 1906.