سوء ظن و بد دلي؛ از نتايج ضعف و پستي نفس و حاکي از خبث باطن انسان است، حضرت علي7 مي‌فرمايند: از پستي انسان است که به کساني که خيانت پيشه نيستند، بد گمان باشد.[1]
زيرا انسان ضعيف النفس، هر فکر فاسدي را که به خاطرش مي‌گذرد و به ذهنش خطور مي‌کند مي‌پذيرد و به آن ترتيب اثر نيز مي‌دهد. مثلا شيطان او را وا مي‌دارد که از او غيبت کند يا در بزرگداشت و احترام او بي اعتنائي و سستي نمايد و در اداي حقوق او کوتاهي کند، يا به ديده حقارت به او بنگرد و خود را از او بهتر بداند. و اگر کسي از طينت پاکي برخوردار باشد، با ظن و گمان، آبروي کسي را نمي‌برد و به صورت حدس و گمان و يا تنها به بهانه اين که من شنيدم فلاني مرتکب فلان خلاف شده است، حيثيت و شخصيت او را لکه دار نمي‌کند.
و امير مؤمنان7 فرمود: کار برادر ديني خود را به بهترين وجه حمل و توجیه کن، تا به قدري که ظنّ غالب از بدي او براي تو پيدا نشود، و از سخني که از دهان برادرت بيرون آيد تا وقتي که مي‌تواني محمل خوبي براي آن بيابي، گمان بد، مبر.[2]
[1] . غرر الحکم، ص 263.
[2] . الکافي، ج 2، ص 362.
