صدیقه طاهره3 در بیان خود به دو گروه اشاره دارند؛ یکی اهل باطل که از دیدگاه قرآن کریم، همان اصحاب شمالند و دیگری اهل گمان‌ها و شبهه‌ها. به همین مناسبت ابتدا به معرفی اصحاب الشمال می‌پردازیم و سپس درباره شبهه و ابعاد آن توضیح می‌دهیم:

اصحاب شِمال در اصطلاح قرآن، كساني هستند كه گمراه، تكذيب كننده و كافر مي‌باشند و در قيامت نامه عمل خود را با دست چپ دريافت مي‌‌كنند؛ بنابراين مؤمنان گنهكاري كه برهه‌‌اي در جهنّم به ‌سر مي‌برند و سپس با شفاعت آزاد مي‌‌شوند، در شمار اصحاب شمال نخواهند بود؛ اگرچه برخي مفسران، آنان را نيز از مراتب اصحاب شمال دانسته‌‌اند.

اين گروه از مؤمنان، در زمره اصحاب يمين نيز نيستند؛ زيرا اصحاب يمين با حسابرسي آسان به بهشت وارد مي‌‌شوند. از اين ‌رو شايد بتوان گفت انسان‌ها در قيامت به اصحاب يمين و اصحاب شمال منحصر نخواهند بود.[1] (2) قرآن مي‌فرمايد: ﴿وَ أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ ما أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ[2] ، وَ أَصْحابُ الشِّمالِ ما أَصْحابُ الشِّمالِ﴾[3] ، ﴿وَ الَّذينَ كَفَرُوا بِآياتِنا هُمْ أَصْحابُ الْمَشْأَمَةِ .﴾[4]

[1] . الميزان ، ج‌20 ، ص‌ 244‌ـ‌245

[2] . سوره واقعه، آيه 9.

[3] . همان ، 40

[4] . سوره بلد، آيه 19.