سرانجام شب موعود فرا رسيد و چهل نفر از قريش(يا 15 يا 100 نفر) اطراف خانه پيامبر6 را محاصره کردند.[1] پيامبر6 که به کمک فرشته الهي از تمام توطئه آگاه بود، رو به علي7 کرد و فرمود: من امشب مأمور هستم از مکه بروم، زيرا نقشه قتل من در ميان است، آيا تو در بستر من مي‏خوابي؟ و نيز مي‏فرمايد: افدني بنفسک، جانت را فدايم کن. تنها چيزي که علي بن ابي‏طالب7 مي‏پرسد اين است که آيا اگر من در جاي شما بخوابم، شما به سلامت‏ خواهيد بود؟ که پيامبر6 مي‏فرمايد: آري.[2] آنگاه پيامبر6 مي‏فرمايد: امشب در جاي من بخواب و پارچه سبز رنگي را که هنگام خواب روي خود مي‏کشم، روي خود بکش، علي7 نيز چنين مي‏کند.

غزالي؛ در احياء العلوم پيرامون ارزش اين فداکاري مي‏نويسد: شبي که علي7 بر بستر پيامبر6 خوابيد، خداوند به دو فرشته‏اش جبرئيل و ميکائيل7 وحي کرد که من عمر يکي از شما را گرفتم و به عمر ديگري اضافه کردم. کدام يک در حق ديگري ايثار مي‏کنيد؟ هر يک حيات را برگزيدند. آنگاه خداوند فرمود: « أَ فَلَا كُنْتُمَا مِثْلَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ7 آخَيْتُ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ مُحَمَّدٍ فَبَاتَ عَلَى فِرَاشِهِ يَفْدِيهِ بِنَفْسِهِ وَ يُؤْثِرُهُ بِالْحَيَاةِ اهْبِطَا إِلَى الْأَرْضِ فَاحْفَظَاهُ مِنْ عَدُوِّهِ».[3]

امام سجاد7 نيز مي‏فرمود: اولين کسي که جان خود را براي جلب رضاي خدا تقديم کرد، علي بود.[4] و از امام باقر7 نقل شده است که آيه، ﴿وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْري نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّـهِ﴾[5]‏؛ بعضي مردانند که از جان خود در راه رضاي خدا در مي‏گذرند. در باره ليلهٔ المبيت و در شان امير مؤمنان7 نازل شد که به جاي پيامبر6 خوابيد.[6]

بسياري عقيده دارند که پيامبر6 در حالي که آيات نخست‏ سوره يس و از جمله آيه ﴿وَ جَعَلْنا مِنْ بَيْنِ أَيْديهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْناهُمْ فَهُمْ لا يُبْصِرُونَ﴾[7] را مي‏خواند از خانه خارج شد و به سمت جنوب شهر مکه(عکس سمت مدينه) حرکت کرد. علي بن ابراهيم در تفسير آيه ﴿وَ إِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذينَ كَفَرُوا﴾ مي‏نويسد که هنگام خروج پيامبر6 از خانه تمام آن‌‌ها خوابيده بودند تا بامدادان حمله کنند و گمان نمي‏کردند پيامبر6 از نقشه آنان مطلع باشد. البته به نظر مي‏رسد اين تفسير صحيح نباشد زيرا بعيد است چهل نفر آدمکش که خانه را محاصره کرده‏اند، همه بخوابند.[8]

اما قراين زيادي وجود دارد که خداوند نمي‏خواست پيامبرش را از طريق اعجاز نجات دهد. يکي از اين قراين، خوابيدن علي7 به جاي پيامبر6 است که اگر قرار بود اعجاز در کار باشد، نيازي به اين امور نبود. با اين وصف امکان دارد نظر کساني که مي‏گويند پيامبر6 قبل از آمدن دشمنان، خانه را ترک کرده است درست ‏باشد.[9]

[1] . وفاء الوفاء، ج 1، ص 236

[2] . بحار الانوار، ج 19، ص 13 و 61؛ سیره نبوی، ابن هشام، ج 2، ص 483

[3] . بحار الانوار، ج 19، ص 39

[4] . همان، ج 19، ص 54

[5] . بقره، آیه 207

[6] . مجمع البیان، ج 2، ص 301

[7] . یس، آیه 9

[8] . فروغ ولایت، جعفر سبحانی، ص 48

[9] . سیره حلبی، ج 2، ص 32