سوال در قرآن کریم به چهار دسته تقسیم می‌شود :

1) سوال به معنای طلب و درخواست :

به نوعی سوال گفته می‌شود که از نیازهای مادی سرچشمه می‌گیرد . مانند سخن خداوند :

﴿يَسْئَلُهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ﴾ (2)[1]

تمام افراد درآسمانها و زمین همواره نیازهای خود را از خداوند طلب می‌کنند .

﴿وَ سْئَلُوا اللَّـهَ مِنْ فَضْلِهِ. . . ﴾[2]

از فضل و احسان خداوند بزرگ درخواست کنید .

2) سوال توبیخی :

این نوع سوال کردن همراه با اعتراض و توبیخ طرف مقابل است . مانند کلام خداوند :

﴿وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ﴾[3]

ظالمان و همفکران آنها را متوقف سازید چون باید مورد سوال و بازپرسی قرار گیرند .

3) سوال توضیحی :

این نوع سوال کردن همراه با توضیح خواستن از طرف مقابل است . همه جا مجاز نیست، بلکه گاهی جایز است و گاهی جایز نیست .

الف) جاهایی که مجاز است : مانند سوال فرشتگان در نهایت ادب که درباره حضرت آدم و ظلم او در زمین سوال کردند .

ب) جاهایی که غیر مجاز است : سوال و توضیح خواستن درباره چیزی که به آن احاطه و آگاهی نداریم . در حقیقت ما به آن جاهلیم و طرف مقابل آگاه است ولی پرسیدن آن سوال نفع و ضرری برای ما ندارد . مانند سوال حضرت نوح درباره فرزند خطاکارش و آینده او و جواب خداوند که فرمود : از من درباره چیزی که به آن آگاهی نداری سوال نکن.[4] و یا سوال غیر ضروری حضرت موسی7 از خضر. زیرا که خضر مأمور عمل به ولایت (باطن) و حضرت موسی به شریعت (ظاهر) بود . وقتی چنین است سوال ضرورتی ندارد.[5]

4) سوال استفهامی :

در این نوع سوال شخص، سوال می‌‌پرسد تا مجهولات ذهنش برطرف شود و بر علمش افزوده گردد . این نوع سوال بسیار ممدوح می‌باشد و مورد سفارش قرار گرفته است . در واقع مردم وظیفه دارند سوال نمایند که علوم برایشان کشف شود و پیامبران هم مأموریت دارند آن علوم را به مردم تفهيم کنند . از این رو قرآن کریم می‌‌فرماید : ﴿فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ﴾[6]

اگر موضوعی را نمی‌‌دانید از اهل ذکر (ائمه اطهار و علما) سوال کنید .

در روایات نیز داریم که رسول خدا6 فرمودند : «الْعِلْمُ خَزَائِنُ وَ مِفْتَاحُهُ السُّؤَالُ...»[7] علم همچون گنجینه‌ای است که کلید آن سوال کردن است .

و نیز امام صادق 7 فرمودند : «إِنَّمَا يَهْلِكُ النَّاسُ لِأَنَّهُمْ لَا يَسْأَلُون‏»[8]

مردم هلاک خواهند شد زیرا که مسائل خودشان را نمی‌‌پرسند .

[1] . سوره الرحمن، آیه 29.

[2] . سوره نساء، آیه 2، سوره بقره، آیه 186، سوره انعام، آیه 90 و . . .

[3] . سوره صافات، آیه 24.

[4] . سوره هود، آیه 45 و 46.

[5] . سوره کهف، آیات 60 - 82.

[6] . سوره نحل، آیه 43 / سوره انبیاء، آیه 7.

[7] . بحارالانوار، ج 1، ص 197.

[8] . بحارالانوار، ج 1، ص 198.