حق الناس یعنی حساب و کتابی که در آن با مردم طرفیم. بدهی که به مردم داریم. حق‌الناس مصادیق مختلفی دارد. بحث رابطه با همسایه از حق الناس است که شاید از نظر ما خیلی پیش پا افتاده باشد. ما لازم نیست دنبال چیزهای عجیب و غریب در بحث حق الناس باشیم. یکی از بزرگان گفته است: دین پیش از اینکه توشه‌ای برای آخرت ما باشد، والا‌ترین وسیله برای زندگیست. اگر نماز و روزة من زندگی امروزم را درست و اصلاح نکند و در رفتارم تأثیر گذار نباشد، معلوم نیست برای آخرتم هم خاصیتی داشته باشد. اگر در رانندگی مراعات مردم را نکنم، حتماً یک جای کار می‌لنگد. دین آمده است که ما را برای زندگی روزمره اصلاح کند. اگر می‌خواهید در آسمان اتفاقی بیافتد باید از زمین شروع کنید! در ارتباط با همسایه، پدر و مادر، در رانندگی، در خرید و فروش باید مسائلی را رعایت کنیم
اگر نماز، نماز باشد در رانندگی من خودش را نشان می‌دهد. در حرف زدن من تأثیر می‌گذارد و من دیگر نمی‌توانم حرف زشت به زبان بیاورم. نمی‌توانم با دیگران با بی‌احترامی صحبت کنم. نمی‌توانم راحت غیبت کنم و تهمت بزنم. نماز و روزهٔ من باید در همسر داری و برخورد با پدر و مادر و در برخورد با همکاران و در رفتار من در جامعه، خودش را نشان دهد. آدم دین‌دار باید فرقی با آدم بی‌دین داشته باشد. ظواهر دینی که خیلی هم اهمیت دارند و گاهی بحث حلال و حرام خدا برای آنها مطرح می‌شود، مقدمه‌اند برای اینکه من در دایرة عمل درست رفتار کنم.
در روز قیامت حق الناس در حیطهٔ بخشش خداوند نیست. باید با خود شخص مسئله را حل کنیم. اگر ماشین کسی را خط انداختیم نمی‌توانیم از خدا بخواهیم که ببخشد. اگر کسی در خانهٔ وقفی نشسته است، باید پول آن را بپردازد. این شخص نمی‌تواند شب احیا گریه کند که خدایا ببخش. این پول وقف است، باید پرداخت کنی. در قرآن کریم هم این آیه صراحتاً آمده ﴿فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ فَإِنَّما إِثْمُهُ عَلَى الَّذينَ يُبَدِّلُونَهُ إِنَّ اللَّـهَ سَميعٌ عَليمٌ﴾.[1] یک مسائلی مثل حق یتیم، حق بیوه زن یا ظلم به مردم جزو حق الناس است و شوخی بردار نیست.
من اگر جنسی را به مردم گران فروختم یا حقی از آنها ضایع کردم یا پارتی بازی کردم و فرزند من جای کس دیگری سر کار رفت، من شب احیا نمی‌توانم گریه کنم؛ که خدایا من را ببخش! افرادی نزد پیامبر آمدند و گفتند: فلان خانم هر روز روزه است و هر شب نماز می‌خواند در حالی که بد اخلاق است و همسایگانش را با زبانش آزار می‌دهد. پیامبر فرمودند خیری در او نیست، او از اهل جهنم است. امیرالمومنین در هنگام شهادت در وصیت خود فرمودند: در مورد همسایگان خود خوش‌رفتارى کنید، چرا که آنان مورد توصیه و سفارش پیامبر شما هستند. او همواره نسبت به همسایگان سفارش مىفرمود تا آنجا که ما گمان بردیم به زودى سهمیهاى از ارث برایشان قرار خواهد داد.
تا حقوقی که برگردنت است ادا نکنی باب معرفت، قرب و روحانیت باز شدنی نیست. یعنی این‌‌ها همه مال حضرت احدیت است. و حضرت احدیت رضایت خود را در راضی شدن مردم قرار داده است.
[1]. سوره بقره، آیه 181، یعنی: پس کسانی که بعد از شنیدن وصیت، آن را تغییر دهند، گناهش فقط بر عهده آنانی است که تغییرش می‌دهند، یقیناً خدا شنوا و داناست.
