شفاعت، لیاقت می‌خواهد و معلوم است کسی که حقّ النّاس دارد، لیاقت بهره‌مندی از شفاعت اهل بیت: را نخواهد داشت. ضمن اینکه در برخی روایات، از قول اهل بیت: آمده است که شفاعت را برای قیامت بگذارید و در عالم برزخ، باید خود پاسخگوی اعمالتان باشید. لذا مواظبت از حقّ النّاس، برای هر فردی لازم و ضروری است.
قرآن کریم در آیات متعدّدی هشدار می‌دهد که آنچه بندگان در برزخ یا قیامت می‌بینند، خودشان از پیش برای خود فرستادهاند: ﴿ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ أَيْديكُمْ﴾[1] خداوند متعال، چرکی و خونی خلق نکرده است، بلکه تهمت‌ها و سایر اعمال ناشایست انسان، این‌گونه بروز و ظهور می‌یابد. هر کار زشتی که انسان در دنیا انجام می‌دهد، غل و زنجیری بر گردن او خواهد بود و هر چه گناه بزرگ‌تر باشد، بر این غل و زنجیر افزوده می‌شود. به تعبیر قرآن کریم، گاهی به هفتاد زراع می‌رسد و هرچه گناهان بیشتر شود، آتشین‌تر و سوزنده‌تر می‌گردد:
﴿ثُمَّ في سِلْسِلَةٍ ذَرْعُها سَبْعُونَ ذِراعاً فَاسْلُكُوهُ﴾[2] بسیاری از کارها نیز گرچه ممکن است از نظر انسان گناه نباشد یا رفتار عادی جلوه کند، ولی تجسّم آن در قبر و برزخ، برای انسان ناگوار است. مثلاً بداخلاقی و تندی در خانه و سرد کردن محیط خانواده، چه از طرف مرد و چه از جانب زن ـ فشار قبر را در پی دارد. خداوند رحمان فشار قبر ندارد، بلکه برخورد سرد در خانواده، موجب به وجود آمدن این فشار و سختی شده است.
قرآن کریم می‌فرماید: ﴿بَلى مَنْ كَسَبَ سَيِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطيئَتُهُ فَأُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ﴾[3] آن کسانی که برای خودشان مار و عقرب و غل و زنجیر و آتش جهنّم تهیه کرده‌اند، در برزخ گرفتار آتش و غل و زنجیرهای آهنین و مار و عقرب می‌شوند که خود از پیش فرستادهاند و به قدری به آنان بد می‌گذرد که یک ساعتش، میلیون‌ها ساعت و یک شبانه روزش، میلیون‌ها شبانه روز است. فریادرسی هم ندارند، فریادرس آنها همان عذابی است که آنان را احاطه کرده است.
قرآن کریم می‌فرماید: آتشی که انسان‌ها برای خود تهیه کرده‌اند، تا روز قیامت ادامه خواهد داشت. در قیامت اگر کسی با آن عذاب‌ها پاک شده باشد، یا مورد شفاعت واقع شود، نجات می‌یابد و الا باز در همان دود و حرارت جهنّم،
مخلّد می‌شود: ﴿بَلى مَنْ كَسَبَ سَيِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطيئَتُهُ فَأُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ﴾» یکی از وظایف سنگین انسان، بودن به یاد گذشتگان و رفتگان
است.
انسان‌ها تا وقتی در این دنیا زندگی می‌کنند، می‌توانند برای رفتگان خود، خیرات و مبرّات بفرستند. کار نیک زنده‌ها، موجب نجات مردگان است و در نتیجه، دعای خیر آنها را برای انسان به همراه دارد.
[1] . آل عمران / 182
[2] . الحاقه / 32
[3] . بقره / 81
