همگامی و همراهی علی7 با حق

از جمله احادیث قطعی که درباره‌‌ی امیر مؤمنان علی7 نقل شده این حدیث است که رسول خدا6 فرموده است:

عَلِيٌّ مَعَ الْـحَقِّ والْـحَقُّ مع علیّ...

علی با حق است و حق با علی است.

این حدیث از روایات قطعی است که بیش از بیست تن از صحابه آن را روایت کرده‌اند، از جمله:

امیر مؤمنان علی7، ابوبکر، ابوذر، عمّار، عبداللّه بن عبّاس، ابو سعید خُدری، سلمان، ابو ایوب انصاری، جابر بن عبداللّه، سعد بن ابی وَقّاص، عایشه، اُمّ سَلَمه و...

این حدیث را بیش از یکصد نفر از حافظان، عالمان و محدّثان اهل تسنن آورده‌اند که برخی از نامداران و موثّقین آنها در نظر اهل تسنّن عبارتند از:

1. 7 این گونه نقل می‌کند که علی7 می‌فرماید: رسول خدا6 در سخنی فرمود:

رحمت خداوند بر علی باد، خداوندا! حق را بر گرد علی قرار ده هر جا
که هست.[1]

2. حاکم نیشابوری این حدیث را با سند خود روایت نموده است. وی پس از نقل آن می‌گوید:

این حدیث با شرط مسلم صحیح است ولی مسلم و بُخاری آن را نقل نکرده‌اند.[2]

همچنین با سند خود نقل می‌کند که عمره دختر عبدالرحمان می‌گوید:

هنگامی که علی7 قصد عزیمت به بصره را داشت به منزل اُمّ سَلَمه، همسر پیامبر6 آمد تا با او وداع کند.

اُمّ سَلَمه به او گفت: در سایه‌‌ی حفظ و حمایت خداوند به سفر برو. سوگند به خدا! که یقیناً تو بر حق هستی و حق با توست؛ و اگر [فرموده‌‌ی رسول خدا6 ] نبود و دوست نمی‌‌دارم فرمان خدا و رسولش را سرپیچی کنم - زیرا که رسول خدا6 ما را امر فرموده در خانه هایمان بمانیم - به طور حتم همراه تو می‌‌آمدم، امّا به خدا سوگند! کسی را که برتر و عزیزتر از جان من است، پسرم عمر را همراه تو خواهم فرستاد.

حاکم پس از نقل این حدیث - که سومین حدیث در این مورد است- می‌نویسد:

همه‌‌ی این احادیث با شرط مسلم و بُخاری صحیح هستند، گرچه هیچ یک این احادیث را نقل نکرده‌اند.[3]

البتّه ذهبی نیز در این مورد با حاکم هم نظر است.

3. ابویعلی این حدیث را از ابوسعید خُدری این گونه نقل کرده است:

همراه عدّه‌ای از مهاجران و انصار در خانه‌‌ی رسول خدا6 و در نزد ایشان بودیم که فرمود:

آیا به شما خبر بدهم که بهترین شما چه کسانی هستید؟

پاسخ دادند: آری.

فرمود:

وفا کنندگان به عهد و پاکیزگان. همانا خداوند تقوا پیشه گانِ نکته سنج را دوست می‌‌دارد.

ابو سعید می‌گوید: در این هنگام علی بن ابی طالب7 از آن جا عبور کرد و پیامبر6 فرمود:

حق با این شخص است، حق با این شخص است.[4]

1. 6 شنیدم که می‌‌فرمود:

«عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ‏. »

علی با حق است.

یا حضرتش فرمود:

الْـحَقُّ‏ مع علی حَيْثُ کان.

حق با علی است هر گونه که باشد.

معاویه پرسید: چه کسی این سخن را از پیامبر شنیده است؟

سعد پاسخ داد: پیامبر6 این سخن را در خانه‌‌ی اُمّ سَلَمه فرموده است.

پس معاویه شخصی را نزد اُمّ سَلَمه فرستاد و این موضوع را از وی پرسید.

او در پاسخ گفته بود: آری، این سخن را پیامبر خدا6 در خانه
من فرمود... .[5]

5. طبرانی نیز نقل کرده که اُمّ سَلَمه همواره می‌‌گفت:

علی بر حق است، هر که از او پیروی کرد از حق پیروی کرده و هر که او را رها نموده حق را ترک کرده است، این پیمانی است که پیش از این گرفته شده است.[6]

6. خطیب بغدادی نیز با سند خود این حدیث را این گونه نقل کرده است: ابو ثابت مولا ابی ذر می‌گوید:

روزی به نزد اُمّ سَلَمه رفتم و او را دیدم که علی7 را یاد می‌کند و می‌‌گرید و می‌گوید: از رسول خدا6 شنیدم که می‌‌فرمود:

علی با حق است و حق با علی است و این دو از یکدیگر جدا نمی‌‌شوند تا آن که روز رستاخیز کنار حوض بر من وارد شوند.[7]

7. ابن عساکر نیز با سند خویش مانند همین ماجرا را از ابو ثابت نقل کرده است.[8]

8. زمخشری نیز همین حدیث را همراه با عبارات مهمی افزون بر نقل خطیب بغدادی روایت نموده است. وی چنین می‌‌نگارد:

ابو ثابت از اُمّ سَلَمه اجازه ورود خواست. اُمّ سَلَمه اجازه داد و گفت: خوش آمدی ابو ثابت!

سپس ادامه می‌‌دهد: ای ابو ثابت! هنگامی که دل‌‌ها به سوی خواستگاه‌‌های خود رو کرد دل تو به کدام سو متمایل شد؟

ابو ثابت پاسخ داد: در پی علی بود.

اُمّ سَلَمه گفت: توفیق یافته‌ای. سوگند به آن که جانم در دست قدرت اوست! از رسول خدا6 شنیدم که می‌‌فرمود:

«عَلِيٌّ مَعَ الْـحَقِّ‏ وَ الْقُرْآنِ، والْـحَقُّ‏ وَ الْقُرْآنُ مع علی، ولن یفترقا حتّی یردا علی الحوض.»

علی با حق و با قرآن است، و حق و قرآن با علی هستند و این دو از یکدیگر جدا نمی‌‌شوند تا کنار حوض بر من وارد شوند.[9]

با توجّه به حدیث اخیر می‌توان گفت که این دو حدیث یکی است:

«عَلِيٌّ مَعَ الْـحَقِّ‏ والْـحَقُّ مَعَ علی».

و «عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَ علی».

همچنین می‌توان گفت که هر یک از این دو حدیث عبارت دیگری از آن یکی است. البتّه حدیث دوم را بسیاری از پیشوایان اهل تسنّن نقل نموده‌اند که از جمله ایشان حاکم نیشابوری و ذهبی هستند که هر دو آن را صحیح دانسته‌اند.[10]