برای روشن شدن معنای آیه تطهیر، لازم است نگاهی اجمالی به مهمترین واژههای به کار رفته در این آیه شریف داشته باشیم:
1 ـ إنما: تعبیر به «إنّما» که معمولا برای حصر است، دلیل بر این است که این موهبت ویژه خاندان پیامبر6 است.
2 - جمله «یرید»: پروردگار است، و گرنه اراده تشریعی، و به تعبیر دیگر لزوم پاک نگاهداشتن خویش، انحصاری به خاندان پیامبر6 ندارد، و همه مردم بدون استثناء به حکم شرع موظفند از هر گونه گناه و پلیدی پاک باشند.
3 ـ رجس: واژه رجس به معنی شیء ناپاک است خواه ناپاک از نظر طبع آدمی باشد یا به حکم عقل یا شرع و یا همه اینها.
راغب اصفهانی در مفردات خود مینویسد: «رجس، چیز پلید است، و آن بر چهارگونه است: رجس طبعی، رجس عقلی، رجس شرعی و رجسی که جامع همه اینهاست، مانند میته. »
در آیات قرآن کریم نیز واژه رجس در معانی متضاد و مختلف به کار رفته است که در اینجا به موارد آن اشاره میکنیم:
1. رجس در معنای شراب، قمار، بتها و ازلام (نوعی بخت آزمایی)؛[1]
2. رجس در معنای نفاق؛[2]
3. رجس در معنای کفر و بی ایمانی؛[3]
4. رجس در معنای مردار، خون بیرون ریخته و گوشت خوک.[4]
با توجه به آیات مذکور میتوان نتیجه گرفت که واژه «رجس» از دیدگاه قرآن کریم در دو مورد مادی (مانند خوک، شراب و. .. ) و غیر مادی (مانند کفر، نفاق و. .. . ) به کار رفته است. بدون شک، با توجه به اطلاق آیه شریف تطهیر، و نیز «الف ولام» همراه کلمه رجس، این واژه شامل همه انواع پلیدیهای مادی و معنوی و عیوب ظاهری و باطنی و حتی نواقص و کمبودهای آشکار و پنهان میشود.
4. یطهّرکم : ابو عبد الرحمن خلیل بن احمد فراهیدی مینویسد: «تطهّر (به معنای) پاکی و تنزه و خویشتن داری از گناه و معصیت است. »
همچنین راغب اصفهانی در «مفردات» خود چنین مینویسد: «طهارت دوگونه است: طهارت و پاکی جسم، و طهارت و پاکی نفس که عامه آیات قرآن کریم بر این دو معنا حمل میشود. »
5. تطهیر: تطهیر به معنی پاک ساختن و در حقیقت تأکیدی است بر مسألهی «اذهاب رجس» و نفی پلیدیها و ذکر آن به صورت «مفعول مطلق» در اینجا نیز تأکید دیگری بر این معنی محسوب میشود.[5]
[1] . سوره مائده، آیه90.
[2] . سوره توبه، آیه 95.
[3] . سوره انعام، آیه 125، و نیز سوره اعراف، آیه 71.
[4] . سوره انعام، آیه 145.
[5] . مکارم شیرازی و دیگران، 1379: 292-293.