آیاتی که درزمینه شفاعت در قرآن آمده به چند دسته تقسیم می‌شود:
1) آیاتی که شفاعت را از آن خدا می‌داند:
﴿اللَّـهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ مَا بَيْنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ مَا لَکُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لاَ شَفِيعٍ أَ فَلاَ تَتَذَکَّرُونَ﴾
اوست الله که آسمان‌ها و زمین را در شش روز بیافرید و سپس بر عرش مسلط گشت شما به غیر از او سرپرست و شفیعی ندارید آیا باز هم متذکر نمی‌گردید.»
﴿لَيْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ وَلِيٌّ وَ لاَ شَفِيعٌ﴾؛
به غیر او ولی و شفیعی برایشان نیست. »[1]
﴿قُلْ لِلَّـهِ الشَّفَاعَةُ جَمِيعاً ﴾؛
بگو شفاعت همه‌اش مال خداست. »[2]
2) آیاتی که شفاعت را مشروط به اذن خدا می‌داند:
﴿لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ مَا﴾؛
از آن اوست آسمان‌ها و زمین، کیست که بدون اذن او شفاعتی کند؟ او می‌داند اعمالی را که یک یک آن‌ها کرده‌‌اند و هم چنین آثاری که از خود به جا نهاده‌اند»[3]
﴿إِنَّ رَبَّکُمُ اللَّـهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مَا مِنْ شَفِيعٍ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ إِذْنِهِ﴾؛
به درستی پروردگار شما تنها الله است که آسمان‌ها و زمین را در شش روز بیافرید آن گاه بر عرش مسلط گشته، تدبیر امر نمود، هیچ شفیعی نیست مگر بعد از آن که او اجازه دهد.»[4]
﴿وَ لاَ تَنْفَعُ الشَّفَاعَةُ عِنْدَهُ إِلاَّ لِمَنْ أَذِنَ لَهُ﴾ ؛
شفاعت نزد او برای کسی سودی نمی‌دهد، مگر کسی که برایش اجازه داده باشد. »[5]
﴿لاَ يَمْلِکُونَ الشَّفَاعَةَ إِلاَّ مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمٰنِ عَهْداً﴾؛
مالک شفاعت نیستند مگر کسانی که نزد خدا عهدی داشته باشند.»[6]
﴿وَ کَمْ مِنْ مَلَکٍ فِي السَّمَاوَاتِ لاَ تُغْنِي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئاً إِلاَّ مِنْ بَعْدِ أَنْ يَأْذَنَ اللَّـهُ لِمَنْ يَشَاءُ وَ يَرْضَى﴾؛
چه بسیار فرشتگان که در آسمان‌هایند و شفاعتشان هیچ سودی ندارد مگر بعد از آن که خدا برای هرکس بخواهد اذن دهد.[7]
3) آیاتی که شفاعت را نفی می‌کند:
﴿وَ اتَّقُوا يَوْماً لاَ تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئاً وَ لاَ يُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ وَ لاَ يُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَ لاَ هُمْ يُنْصَرُونَ﴾؛
بپرهیز از روزی که احدی به جای دیگری جزاء داده نمی‌شود و از او شفاعتی پذیرفته نیست و از او عوضی گرفته نمی‌شود و هیچ کس از ناحیه‌ی کسی یاری نمی‌گردد. »[8]
﴿يَوْمٌ لاَ بَيْعٌ فِيهِ وَ لاَ خُلَّةٌ وَ لاَ شَفَاعَةٌ﴾؛
روزی که نه در آن خرید و فروشی است و نه رابطه دوستی »[9]
﴿وَ يَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّـهِ مَا لاَ يَضُرُّهُمْ وَ لاَ يَنْفَعُهُمْ وَ يَقُولُونَ هٰؤُلاَءِ شُفَعَاؤُنَا عِنْدَ اللَّـهِ قُلْ أَ تُنَبِّئُونَ اللَّـهَ بِمَا لاَ يَعْلَمُ فِي السَّمَاوَاتِ وَ لاَ فِي الْأَرْضِ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى عَمَّا يُشْرِکُونَ﴾؛
به غیر از خدا چیزی را می‌پرستند که نه ضرری برایشان دارد و نه سودی به ایشان می‌رساند ؛ می‌گویند: این‌ها شفیعان ما به نزد خدایند، بگو آیا به خدا چیزی یاد می‌دهیدکه خود او در آسمان‌ها و زمین سراغ ندارد؟ منزه و والاست از آن چه ایشان برایش شریک می‌پندارند.[10]
﴿ مَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ حَمِيمٍ وَ لاَ شَفِيعٍ يُطَاعُ ﴾؛
ستمکاران نه دوستی دارند و نه شفیعی که سخنش خریدار داشته باشد. »[11]
آیا آیات مربوط به شفاعت، آیات متشابهی است؟ آیات متشابه، آن دسته از آیات است که به جهت تشابه افعال و صفات خداوند با افعال و صفات بندگان، مقصود راستین آن روشن نباشد و هاله‌ای از ابهام و احتمال آن را فراگرفته باشد و سرانجام معنای اصلی آیه به غیر آن مشتبه گردد.
با چنین ویژگی‌هایی، آیات متشابه در آیه‌های شفاعت وجود ندارد. و هدف هر آیه‌ای از آیه‌های شفاعت با درنظر گرفتن عبارات پیشین و پسین آن‌ها بسیار روشن است و اگر نیاز به بحث و تفسیر آن‌ها نشانه‌ی متشابه بودن آن‌ها باشد باید گفت بیشتر آیات قرآن شبیه یکدیگر است، زیرا دریافت بیشتر آن‌ها نیازمند بحث، شرح و تفسیر است.[12]
[1] . سوره انعام، ایه 51
[2] . سوره زمر، آیه 44 / طباطبائی، سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامی، جلد اول، ص235.
[3] . سوره بقره، آیه 255
[4] . سوره یونس، آیه 3
[5] . سوره سبأ، آیه 23
[6] . سوره مریم، آیه 87
[7] . سوره نجم، آیه 26 / طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1363، ترجمه تفسیر المیزان، جلد اول، ص 236 و 235
[8] . سوره بقره، آیه 48
[9] . سوره بقره، آیه 254
[10] . سوره یونس، آیه 18
[11] . طباطبائی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، جلد اول، ص 234و235
[12] . آیت الله جعفرسبحانی، شفاعت و زیارت، انتشارات کانون اندیشه جوان، جلد سوم، ص83
