شهید ثانی(ره) گفته است:[1] لقمان به فرزندش گفت: ای پسرك من در انتخاب مجالسی كه در آنها شركت میكنی دیدگانت را باز كن، اگر دیدی در آن مجلس گروهی گرد هم آمدهاند كه خدا را یاد میكنند با آنها بنشین، چه اگر دانشمند باشی دانشت به تو سود خواهد رسانید، و اگر نادان باشی آنان دانش به تو خواهند آموخت، شاید خداوند آنان را زیر سایه رحمت خویش قرار دهد و رحمتش، تو را نیز شامل گردد.
و هر گاه دیدی گرد هم آمدهاند و خدا را یاد نمیكنند با آنها همنشین مشو، زیرا اگر دانشمند باشی، دانشت به تو سودی نمیرساند، و اگر نادان باشی آنها بر نادانی تو میافزایند، و بسا خداوند آنان را مورد كیفر قرار دهد، و آن كیفر تو را نیز فرا گیرد.[2]
در تورات آمده است: خداوند به موسی فرمود: حكمت را بزرگ بشمار، چه من حكمت را در دل هر كسی قرار دهم میخواهم او را بیامرزم، پس حكمت را فرا گیر و بدان عمل كن، و به دیگران نیز بیاموز تا از این راه به كرامت من در دنیا و آخرت دست یابی.
در زبور آمده است: خداوند به داوود پیامبر فرمود: به دانایان بنی اسرائیل و راهبان آنها بگو؛ با پرهیزگاران گفتگو و مذاكره كنند، و اگر میان مردم پرهیزگاری نیافتند، با دانشمندان سخن گویند، و چنانچه در بین آنها دانشمندی نیابند با خردمندان و اندیشمندان به گفتگو بنشینند، زیرا پرهیزگاری و دانش و خرد، مراتب سه گانهایست كه اگر یكی از آنها را در جامعهای قرار دهم، نشانه آن است كه نابودی آنها را نمیخواهم.
گفته شده است: این كه خداوند پرهیزگاری را بر دانش و خرد مقدّم داشته برای این است كه پرهیزگاری بدون دانش تحقّق نمییابد، و چنان كه پیش از این بیان شده است بهشت جز با خوف و خشیت از خداوند به دست نمیآید، و خشیت تنها بر اثر علم و دانش حاصل می‌شود، از این رو خداوند علم را بر عقل مقدّم داشته است چه عالم، ناگزیر باید عاقل باشد.
خداوند در سوره هفدهم انجیل میفرماید: «وای بر كسی كه نام و آوازه علم به گوش او برسد، و به طلب آن برنیاید. او چگونه می‌خواهد در جهنّم با نادانان محشور و همنشین گردد. دانش را بخواهید و آن را فرا گیرید، زیرا دانش اگر شما را به سعادت نرساند بدبخت نمی‌كند، و اگر مرتبه شما را بلند نگرداند موجب پستی شما نمی‌شود، و اگر شما را توانگر نكند نیازمند نمی‌سازد، و اگر به شما سود نرساند زیانبخش نخواهد بود».
نگویید بیم آن داریم كه عالم شویم و عمل نكنیم. علم برای دارندهاش شفاعت میكند، و بر خدا حقّ است كه او را خوار و زبون نگرداند.
خداوند در روز رستاخیز میفرماید: ای گروه عالمان و دانشوران درباره خدایتان چه گمان دارید؟ می‌گویند گمانمان این است كه بر ما رحم كند، و ما را مورد آمرزش قرار دهد؛ خداوند میفرماید: همین را انجام دادم، این كه من حكمت و دانش خود را به شما سپردم برای این نبود كه بدی را برای شما خواسته باشم، بلكه خیری را برایتان اراده كرده بودم. اینك در زمره بندگان شایسته من و در زیر سایه رحمتم به بهشت من در آیید.
مقاتل بن سلیمان گفته است: در انجیل یافتم كه خداوند به عیسی فرموده است: عالمان را گرامی بدار و قدر و منزلت آنها را بشناس، زیرا من آنان را بر همه آفریدگانم جز پیامبران و فرستادگانم مزیت و برتری دادهام، همچون مزیت خورشید بر ستارگان، و فضیلت آخرت بر دنیا، و برتری من بر همه چیز.
از سخنان مسیح است كه: هر كس بداند و عمل كند در ملكوت آسمان‌ها به بزرگی یاد می‌شود.
[1] . منظور شهيد دوّم است كه در منيهٔ المريد گفته است.
[2] . العلم، ابن عبد البرّ؛ المختصر، ص 54؛ كافى، ج 1، ص 39.
