1 - در مورد حكمت تشريع و وجوب زكات مىفرمايد : «. . وَ الزَّكَاةَ تَزْكِيَةً لِلنَّفْسِ وَ نَمَاءً فِي الرِّزْقِ» [ و (خداوند) زكات را بدان جهت واجب ساخت تا موجب تزكيه نفس (و پاكى روح از گناهان) گردد و علاوه بر آن باعث زياد شدن رزق و روزى شود]. قسمت اول اين فرمايش ناظر است به صدر آيه103 سوره توبه : «خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْ بِها. . » و قسمت دوم آن فرمايش ناظر است به ذيل آيه 39 سوره روم : «. . وَ ما آتَيْتُمْ مِنْ زَكاةٍ تُريدُونَ وَجْهَ اللَّـهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ.»
2 - درباره حكمت وجوب اطاعت از اهل بيت عصمت و طهارت: و در باب امامتشان مىفرمايد: «. . وَ طَاعَتَنَا نِظَاماً لِلْمِلَّةِ وَ إِمَامَتَنَا أَمَاناً لِلْفُرْقَةِ » [ . . و (خداوند) وجوب اطاعت ما خاندان را وسيلهاى جهت سامان دادن به ملت و امامت ما را مانع تفرقه و پراكندگى امت قرار داد.] اين فرمايش ناظر است به قسمتى از آيه103 سوره آلعمران : «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّـهِ جَميعاً وَ لا تَفَرَّقُوا وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّـهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً...»[1]
3 - پيرامون حكمت وفاى به نذر مىفرمايد : «...وَ الْوَفَاءَ بِالنَّذْرِ تَعْرِيضاً لِلْمَغْفِرَةِ» [ وفاى به نذر موجب آن مىشود كه انسان در معرض مغفرت و آمرزش الهى قرار گيرد (و به پاداش‌هاى بزرگ نائل آيد. )] اين جمله ناظر استبه آياتى كه در باب وفاى به نذر در قرآن بدانها اشاره شده، از جمله آيه7 به بعد از سوره «هل اتى» كه در شان خود حضرت زهرا3 و شوهر و فرزندان عزيزشان (امام حسن7 و امام حسين7) نازل شده است : «يُوفُونَ بِالنَّذْرِ . . فَوَقاهُمُ اللَّـهُ شَرَّ ذلِكَ الْيَوْمِ وَ لَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَ سُرُوراً» [ آنها به نذر خود وفا كردند . . بدين جهت است كه خدا نيز آنان را (مورد لطف و عنايتخاص خويش قرار داده) و از شر (و سختى) آن روز (قيامت) محفوظ مىدارد و آنها را در حاليكه غرق شادى و سرورند پذيرا مىگردد. ]
4 - در مورد فلسفه و حكمت نهى از كم فروشى مىفرمايد : «. . وَ تَوْفِيَةَ الْمَكَايِيلِ وَ الْمَوَازِينِ تَغْيِيراً لِلْبَخْسِ» [ فروشنده و مشترى هنگام معامله خود نبايد در جنس و بهاى آن كم گذارند (كه اين ظلم است) بلكه بايستى تماما به يكديگر تحويل دهند كه در غير اينصورت مبتلا به نقص خواهند گشت (يا در اموال خود در همين دنيا دچار كمبود مىگردند يا در فرداى قيامت نامه اعمال خود را در حالى كه كمبود خيرات دارد مشاهده مىكنند و يا هر دو كه هم در دنيا و هم در آخرت با كمبود مواجه مىشوند. )] اين فرمايش ناظر است به قسمتى از آيه 85 سوره اعراف : «. . فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْمِيزانَ، وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُم. . »
5 - در بيان حكمت نهى از شرابخوارى مىفرمايد: «. . . وَ النَّهْيَ عَنْ شُرْبِ الْخَمْرِ تَنْزِيهاً عَنِ الرِّجْسِ [ شرابخوارى بدان جهت تحريم گشته كه موجب تنزيه و پاكسازى روح از پليدىها و گناهان است. ] اين فرمايش ناظر است به قسمتى از آيه90 سوره مائده : «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ . . رِجْسٌ فَاجْتَنِبُوهُ. . »
6 - حكمت نهى از تهمت به زنان پارسا را مبتلا نشدن به لعنت دانسته و مىفرمايد : «. . وَ قَذْفَ الْمُحْصَنَاتِ اجْتِنَاباً لِلَّعْنَة. » اين فرمايش ناظر است به قسمتى از آيه23 سوره نور : ﴿إِنَّ الَّذينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ . . لعنوا . . ﴾
7 - در ضمن شمارش اوصاف و ويژگي‌هاى پدر بزرگوارشان مىفرمايد: «. . . يجذ الاصنام» [ . . بتها (اين معبودهاى چندين هزار ساله جاهلان) را در هم شكست. ] اين فرمايش ناظر است به قسمتى از آيه57 و 58 سوره انبياء كه درباره بتشكنى حضرت ابراهيم «على نبينا و آله و عليه السلام» مىباشد : «وَ تَاللَّـهِ لَأَكيدَنَّ أَصْنامَكُمْ . . فَجَعَلَهُمْ جُذاذاً . . »
8 - پيرامون گمراه شدن مردم و تبعيت آنها از شيطان مىفرمايد : «. . فَأَلْفَاكُمْ لِدَعْوَتِهِ مُسْتَجِيبِينَ» [ (شيطان) شما را در حالى يافت كه لبيك گوى ندايش بوديد] اين فرمايش ناظر است
به قسمتى از آيه 22 سوره ابراهيم : ﴿وَ قالَ الشَّيْطانُ . . وَ ما كانَ لِيَ عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاَّ أَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لي. . ﴾
9 - در توصيف و بيان شدت حادثه غمبار و جانسوز ارتحال پدر خويش مىفرمايد : «. . و خَشَعَتِ الْجِبالَ» [ و كوه‌ها هم خاشع گشتند. ] اين فرمايش ناظر است به قسمتى از آيه 21 سوره حشر كه در مورد عظمت قرآن است : «لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى جَبَلٍ لَرَأَيْتَهُ خاشِعاً . . »
در پايان، بار ديگر تذكر اين نكته بايسته است كه موارد ذكر شده در قالب دستهبندىهاى فوق، تنها مربوط به يك سخنرانى حضرت فاطمه زهرا3 مىباشد و گر نه با توجه به مقدمه اين مقاله، انوار وحى از زلال زندگى كوثر قابل تفكيك نمىباشد و به ديگر عبارت قرآن با زهرا3 عجين گشته است.[2]
[1] . بر اساس احاديث و روايات، مقصود از حبل الله، خاندان پيامبر و ائمه معصومين: مىباشد (به تفسير مجمع البيان و تفسير عياشى، ذيل آيه مذكور مراجعه شود) البته در برخى ديگر از روايات و احاديث نيز، مراد از حبل الله را «قرآن» دانسته كه بعيد نيست منظور هر دوى آنها باشد.
[2] . فرهنگ کوثر ـ آبان 1376، شماره 8 ـ حوزه علميه.
