این معنا در خطبهای که حضرت زینب3 در شام در برابر یزید طغیانگر (که از مصادیق روشن گناهکار غیر قابل بازگشت بود) به آن استدلال کرده است، استفاده میشود. آنجا که میفرماید : «تو امروز شادی میکنی و چنین میپنداری که چون فراخنای جهان را بر ما تنگ کردهای و کرانههای آسمان را بر ما بستهای و ما را همچون اسیران از این دیار به آن دیار میبری، نشانه قدرت تو است و یا در پیشگاه خدا قدرت و منزلتی داری و ما را در درگاه او راهی نیست؟! اشتباه میکنی، این فرصت و آزادی را خداوند از آنرو به تو داده تا پشتت از بار گناه، سنگین گردد و عذاب دردناک در انتظار تو است. . . پس اندکی آرام و آهسته باش، آیا سخن خدا را فراموش کردهای که فرمود : «آنها که کافر شدند (و راه طغیان را پیمودند) تصوّر نکنند که اگر به آنها مهلت میدهیم به سود آنها است، ما به آنها مهلت میدهیم که بر گناهانشان بیفزایند و عذاب دردناکی در انتظار آنها است».[1]
خلاصه اینکه آیه ۱۷۸ سوره آل عمران، به سؤال فوق که در ذهن بسیاری وجود دارد، پاسخ میگوید؛ که چرا جمعی از ستمگران و ظالمان، این همه غرق نعمتاند و مجازات نمیبینند؟ قرآن میفرماید؛ اینها افراد غیر قابل اصلاحی هستند که طبق سنت آفرینش و اصل آزادی اراده و اختیار به حال خود واگذار شدهاند، تا به آخرین مرحله سقوط برسند و مستحق حداکثر مجازات شوند.
البته، از بعضی آیات قرآن، استفاده میشود که خداوند گاهی به اینگونه افراد، نعمت فراوانی میدهد و هنگامی که غرق لذت پیروزی و سرور شدند، ناگهان همه چیز را از آنان میگیرد، تا حداکثر شکنجه را در زندگی همین دنیا ببینند؛ زیرا جدا شدن از چنین زندگی مرفهی، بسیار سخت و ناراحت کننده است: «﴿فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ فَتَحْنا عَلَيْهِمْ أَبْوابَ كُلِّ شَيْءٍ حَتَّى إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَةً فَإِذا هُمْ مُبْلِسُونَ﴾؛[2]
هنگامی که پندهایی را که به آنها داده شده بود، فراموش کردند درهای هر خیری به روی آنان گشودیم تا شاد شوند، ناگهان هر آنچه داده بودیم از آنها بازگرفتیم؛ لذا فوق العاده ناراحت و غمگین شدند.»[3]
[1] . اللهوف علی قتلی الطفوف، ابن طاووس، علی بن موسی، ایران، قم، ص ۱۰۵- ۱۰۶.
[2] . انعام/سوره۶، آیه۴۴.
[3] . تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ناصر،دار الکتب الاسلامیهٔ، تهران، ج ۳، ص ۱۸۵.