پیامبر اکرم6 برای ترغیب انسان‌ها به برهان عقلی و فکر منطقی فرمود : «أَدْعُوا إِلَى اللَّـهِ عَلى‏ بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي‏؛ من و پیروانم مردم را با بصیرت به سوی خداوند سبحان دعوت می‌‌کنیم. یعنی تابع من کسی است که بصیر باشد و مقلد کور، تابع من نیست.»[1] خداوند به پیغمبرش دستور داد : «فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِكْرِنا وَ لَمْ يُرِدْ إِلاَّ الْحَياةَ الدُّنْيا * ذلِكَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ»[2] کسی را که علمش نابالغ است و جز به دنیا و امور رفاهی آن چشم ندارد یا اصلا ممکن است از لحاظ مسایل رفاهی نیز بهره نداشته باشد، لیکن تفکر او از حدود ماده نمی‌گذرد، رها کن. البته اینان، چون علم ندارند، به دنیا سرسپرده‌‌اند و اگر می‌‌دانستند در ماورای دنیا خبری هست، هرگز دنیا را که مسیر است، مقصد نمی‌‌پنداشتند. جاهل، راه را منزل می‌پندارد و عاقل، راه را وسیله‌‌ای برای رسیدن به مقصد می‌داند.

چون دعوت به عقل و برهان و پرهیز از وهم و گمان، سنت مشترک همه انبیاست، در‌ شرح حال بسیاری از‌ آنان چنین آمده است: «قُلْ إِنِّي عَلى‏ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي»[3] من با بینه راه خود را می‌‌روم و سخن می‌‌گویم. پیامبران به مردم می‌گویند، شما هم در برابر بینه‌ ما برهان اقامه کنید و سخن بیّن و روشن داشته باشید. بر همین اساس قرآن کریم تقلید باطل و اعتماد به سنت باطل را کاملا مذمت کرده، با تعبیرهای گوناگون، مانند ضلالت، غوایت و حیرت، آن را ابطال می‌‌کند.[4]

[1] . سوره یوسف، آيه 108)

[2] . سوره نجم، آيه 29-30)

[3] . سوره انعام، آيه 57)

[4] . بر گرفته از: تفسیر موضوعی جوادی آملی ـ جلد 6- صفحه 77 و پیام قرآن مکارم شیرازی ـ جلد 7- صفحه 346.

پ