راغب در مفردات گفته: کلمه خلود به معنای برائت و دوری هر چیز از معرضیت برای فساد و باقی ماندنش بر صفت و حالتی است که دارد. عرب هر چیزی را که زود فاسد نمی‌شود با کلمه خلود وصف می‌کند. مثلاً سنگ‌های یک پایه را که اسم اصلیش اثافی است، خوالد می‌خوانند.
و کلمه «مخلد» در اصل به معنای چیزی است که مدتی طولانی باقی می‌ماند.
و خلود در جنت به معنای بقای اشیاء است بر حالت خود، بدون اینکه در معرض فساد قرار گیرند. همچنان که فرموده:
﴿ أولئک أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیها خالِدُون ﴾[1]
و نیز فرموده: ﴿ أُولئکَ أَصحابُ النَّار هُمْ فِیها خالِدُونَ﴾[2]
و نیز فرموده: ﴿ وَ مَنْ یَقتلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِیها ﴾.[3]
و بعضی‌ها در خصوص آیه ﴿ یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلدانٌ مُخَلَّدُون ﴾[4] گفته‌اند: معنایش این است که دور بهشتیان فرزندانی می‌چرخند که دائماً به حال جوانی و زیبایی باقی‌اند و دچار فساد نمی‌گردند.
و اخلاد هر چیز به معنای دائمی کردن و حکم به بقاء آن است، و به همین معنا است در کلام خدا که فرموده:﴿ وَ لکِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَی الأَرْضِ﴾، یعنی به زمین دل بست و گمان کرد که دائما در آن خواهد زیست.[5]
و جمله ﴿ ما دامَتِ السَّماواتُ و الاَرْضُ ﴾[6] تأکید خلود را می‌رساند، و معنایش این است که ایشان در آن جاویدند تا زمانی که آسمان‌ها و زمین وجود دارد.
لیکن در اینجا اشکالی پیش می‌آید و آن این است که آیات قرآنی تصریح دارد بر اینکه آسمان و زمین تا ابد باقی نیستند و این با خلود در آتش و بهشت که آن نیز مورد نص و تصریح آیات قرآنی است سازگاری ندارد.
از جمله آیات دسته اول که تصریح می‌کند بر اینکه آسمان و زمین از بین رفتنی‌اند، آیه ﴿ ما خَلَقْنا السَّماواتِ وَ الاَرْضَ و ما بَیْنَهُما إِلاَّ بِالْحَقِّ و أَجَلٍ مُسَمِّی ﴾[7]
و آیه ﴿ یَوْم نَطْوی السَّماءَ کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُبِ کَما بَدَأنا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِیدُهُ وَعْداً عَلَیْنا إِنَّآ کُنَّا فاعِلِین ﴾[8]
و آیه ﴿ وَ السَّماواتُ مَطویَّاتٌ بِیَمیِنِه ﴾[9]
و آیه ﴿ إِذا رُجَّتِ الأَرْضُ رَجّاً و بُسَّت الْجِبالُ بساً فَکانَتْ هَباءً مُنْبَثّاً ﴾[10] است.
و از جمله آیات دسته دوم که تصریح می‌کند بر اینکه بهشت و دوزخ جاودانه است آیات زیر است:
﴿ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِها الأَنهارُ خالِدینَ فِیها أَبَداً ﴾[11]
﴿ وَ أعَدَّ لَهُمْ سَعِیراً خالِدینَ فِیها أَبَداً لا یَجِدُونَ وَلیَّا و لانصیراً ﴾[12]
[1] . (کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام داده‌اند) آنان اهل بهشتند پیوسته در بهشت جاوید متنعم خواهند بود. (سوره بقره، آیه 82).
[2] . (کسانی که عمل زشت انجام داده‌اند) اهل جهنم هستند و در آتش پیوسته معذب خواهند بود. (سوره بقره، آیه 39).
[3] . هر کس مؤمنی ار عمداً بکشد مجازاتش آتش جهنم است که در آن جاوید و معذب خواهد بود. (سوره نساء، آیه 93).
[4] . سوره واقعه، آیه 17
[5] . مفردات راغب، ماده، «خلد».
[6] . سوره هود، آیه 107.
[7] . ما آسمان‌ها و زمین را با هر چه ر آن‌ها است جز به حق برای مدتی معین نیافریده‌ایم. (سوره احقاف، آیه 3).
[8] . روزی که آسمان‌ها را در هم پیچیم چون در هم پیچیدن طومار برای نوشتن، چنان که خلقت را از اول پدید کرده‌ایم اعاده آن نیز کنیم که کار ما چنین بوده است. (سوره انبیاء، آیه 104).
[9] . و آسمان‌ها به دست قدرت وی به هم پیچیده است. (سوره زمر، آیه 67).
[10] . وقتی زمین با لرزش (هول انگیزی) بلرزد و کوه‌ها به پاره پاره شدنی (عجیب) پاره پاره شود و غباری پراکنده گردد. (سوره واقعه، آیه 6).
[11] . و به بهشت‌هایی (داخل می‌گردند) که در آن جوی‌ها روان است و همیشه در آن جاودانند. (سوره تغابن، آیه 9).
[12] . و آتشی افروخته برای ایشان آماده کرده است که همیشه در آنجاودانند و یاوری نمی‌یابند. (سوره احزاب، آیه 65).
