گاهی سخنی را که انسان به زبان می‌آورد راست و مطابق با واقع است، امّآ عمل و رفتار او برخلاف آن است: یعنی عملی که از او صادر می‌شود، ‌غیر از سخنی است که به زبان می‌آورد. چنین شخصی از صدق در کردار برخوردار نیست، قرآن کریم کسانی را که میان رفتار و گفتار آن‌ها هماهنگی نیست، سخت نکوهش کرده و این کار آنان را موجب خشم و نفرت الهی شمرده است:

﴿ یا أیُّها الّذینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ _ کَبُرَ مَقْتا عِنْدَ اللهِ‌أنْ تَقُولوا ما لا تَفْعَلُونَ ﴾.[1]

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! چرا سخنی می‌گویید که عمل نمی‌کنید، ‌نزد خدا بسیار موجب خشم است که سخنی بگویید که عمل نکنید.

مردان راست کردار آهنگ گفتارشان با آهنگ کردارشان، و خلوتشان با جلوتشان هماهنگ است و جزء کسانی نیستند که؛ «چون به خلوت می‌روند آن کار دیگر می‌کنند». از این رو امیرمؤمنان7 چنین می‌فرمایند ای مردم! به خدا سوگند من شما را به هیچ طاعتی وادار نمی‌کنم، مگر این که پیش از شما خود به آن عمل می‌کنم؛ و شما را از معصیتی نهی نمی‌کنم، مگر این که خودم پیش از شما از آن دوری می‌نمایم.[2]

از نظر پیشوای مؤمنان علی7 هر کس در مقام راهنمایی قرار گیرد خواه به عنوان گوینده، نویسنده، مربی، معلم، و خواه در مقام زعامت و سرپرستی جامعه، اگر بخواهد به شرط صداقت عمل کند، نه تنها باید بدانچه می‌گوید و فرمان می‌دهد، در عمل پای بند باشد؛ بلکه باید از رهجویان و نیروهای تحت امر، جلوتر نیز باشد. امام صادق7 فرمود: ‌مردم را با غیر زبانتان به کار نیک فرا بخوانید، تا کوشش، راستی و پرهیزکاری را از شما مشاهده کنند.[3]

[1] . صف، ‌آیات 2 و 3.

[2] . نهج البلاغه صبحی صالح، خطبه 175

[3] . غرر الحکم، ج1، ص 260 و نیز ر. ک: قمی، شیخ عباس، سفینهٔ البحار، ج2، ص 628.