نكته‌‌ى جالبى كه در تاریخ امام كاظم7 توجه ما را جلب مى‌‌كند، تعیین مرزهاى سرزمین فدك است كه نشان دهنده‌‌ى مطالب مهمى از اهمیت فدك است. این مطلب در دو نوبت در زندگى امام7 دیده مى‌‌شود كه ذیلاً ذكر مى‌‌كنیم:

1. مهدى عباسى از حضرت خواست حدود فدك را تعیین كند تا آن را باز گرداند. حضرت فرمود: «یك مرز آن كوه اُحُد، یك مرز آن عریش مصر، یك مرز آن سیف البحر، یك مرز آن دومهٔ الجندل است».

مهدى عباسى با تعجب پرسید: همه‌‌ى اینها؟! فرمود: بلى، همه‌‌ى اینها. اینها مواردى است كه بدون لشكركشى براى پیامبر فتح شده است.[1].

2 . هارون الرشید به حضرت كاظم7 عرض كرد: فدك را قبول كن تا به شما باز گردانم. حضرت قبول نكرد تا آنكه اصرار زیاد نمود. حضرت فرمود: قبول نمی‌‌كنم مگر طبق مرزهاى حقیقى آن! هارون پرسید: مرزهاى آن كدامند؟ فرمود: اگر مرزهاى آن را بگویم آن را نمی‌‌دهى؟ هارون گفت: تو را به حق جدت قسم مى‌‌دهم كه بگویى.

فرمود: «مرز اول آن عَدَن»! با شنیدن این كلام رنگ هارون تغییر كرد و گفت: عجب! فرمود: «مرز دوم آن سمرقند»! با شنیدن سخن دوم صورت هارون گرفته شد. فرمود: «حد سوم آفریقا»! با شنیدن این كلام روى هارون سیاه شد و گفت: بقیه‌اش؟! فرمود: «حد چهارم سیف البحر، كنار دریاى خزر و ارمنیه»!

هارون گفت: «این كه همه‌‌ى دنیاست. براى ما چیزى باقى نماند، پس من برخیزم تا در جاى من بنشینى»!

حضرت فرمود: قبلاً به تو گفتم كه اگر مرزهاى آن را تعیین كنم، آن را به من باز نمی‌‌گردانى![2]

چرا در زمان حكومت امیرالمؤمنین7 فدک بازگردانده نشد؟

فدك تا آنجا ارزش یك ملك را داشت كه غصب نشده بود. پس از غصب آن به بهاى بى‌حرمتى به فاطمه3 دیگر بازگرداندن آن ارزشى ندارد. اگر زمین هم بازگردانده شود، بهاى غصب آن كه جسارت به سیدهٔ النساء است قابل قصاص نیست.

مگر فاطمه3 احتیاج به درآمد فدك داشت كه آن را به او برگردانند. این زمین ارزش بخشوده‌‌ى خداوند تعالى و رسول‌خدا به فاطمه3 به پاس حرمت او را داشت. اكنون كه متعرض حرمت فاطمه3 شده‌‌اند باید پرونده‌‌ى فدك براى قیامت بماند.

بازگرداندن فدك استهزاء و به شوخى گرفتن غصب آن است. همانطور كه یزید مى‌‌خواست به جاى البسه‌‌ى به غارت رفته‌‌ى در كربلا عوض آن را بدهد، ولى امام سجاد7 قبول نكرد و منقلب شد و مطلبى فرمود كه خلاصه‌‌اش این بود كه پارچه ارزشى ندارد، ولى در میان آن لباس‌هاى غارت شده، لباس فاطمه زهرا3 بود.

اگر هزار بار هم فدك را برگردانند جنایت هولناكى كه در سایه‌‌ى آن فدك غصب شد رنگ نمی‌‌بازد. آن روزهاى غارتگرى هرگز فراموش نخواهد شد و از پرونده‌‌ى دشمن پاك شدنى نیست.

امام صادق7 مى‌‌فرماید: «ما اهل بیتى هستیم كه هر چه از ما به ظلم گرفته شده باشد بازپس نمی‌‌گیریم، و به همین جهت امیرالمؤمنین7 وقتى به حكومت رسید فدك را باز نگردانید».[3]

امام كاظم7 نیز در جواب همین سؤال كه چرا امیرالمؤمنین7 در زمان خلافت ظاهرى خود فدك را برنگردانید فرمود: «ما اهل بیتى هستیم كه ولى و صاحب اختیار امور ما خداوند عزوجل است و جز او حق ما را از ظالمین بر ما نمی‌‌گیرد».[4]

از همه پیشتر شخص فاطمه زهرا3 در خطابه‌‌ى خود فرمودند:

«اكنون كه سخن حق را نمی‌‌پذیرید، فدك را غصب كنید و زمام آن را بدست بگیرید و بار آن را محكم كنید تا روز حشر در مقابل شما درآید. آنگاه خداوند، قاضى خوب، پیامبر زعیم، و موعد ما قیامت خواهد بود و بسیار زود است كه پشیمان شوید و در قیامت اهل باطل زیان مى‌‌كنند، و آنگاه كه پشیمان شوید براى شما سودى ندارد. هر خبرى زمانى به عمل مى‌‌رسد و بزودى خواهید دانست كه عذاب خوار كننده سراغ چه كسى مى‌‌رود و چه كسى است كه عذاب دائمى بر او نازل مى‌‌شود».

و نیز فرمود:

«بار این غصب را محكم ببندید متصل به آتش برافروخته‌‌ى الهى است كه سوزش آن بر دلها اثر مى‌‌گذارد.

خدا مى‌‌بیند چه مى‌‌كنید و به زودى ظالمان خواهند دانست كه به كجا باز مى‌‌گردند».

[1] . الغدیر، علامه امینی، ج 7 ص 197.

[2] . بحار الانوار، علامه مجلسی، ج 48 ص 144 ح 20 ج 29 ص 200 ح 41.

[3] . بحار الانوار، علامه مجلسی، ج 29، ص 396، ح 2.

[4] . بحار الانوار، علامه مجلسی، ج 29، ص 396، ح 3.