یكی از شبهات آیه ولایت كه در منابع اهل سنت مطرح گردیده است این است كه کلمه «زکات» در اصطلاح، بر زکات واجب اطلاق می‌شود، نه صدقه مستحب. و از آنجا که قضیه‌ای که در شأن نزول آیه ذکر شده، موردش صدقه مستحب است علاوه بر این اطلاق زكات بر انگشتر جای تأمل است، قرطبی در این باره می‌نویسد:
می‌دانیم که معنای اصطلاحی زکات در نزد متشرعین، معنای قرار داده و مستحدث است؛ ولی زکات در اصطلاح قرآن به هر انفاقی که در راه خدا باشد، اطلاق شده است؛ خواه مال باشد یا تلاش و کردار و عمل؛ واجب باشد یا مستحب.
قرآن مجید در مواردی زکات را در مواردی غیر از زكات واجب به کار برده است.
﴿وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یهْدُونَ بِأَمْرِنا وَ أَوْحَینا إِلَیهِمْ فِعْلَ الْخـَیـراتِ وَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ إیتاءَ الزَّكاةِ وَ كانُوا لَنا عابِدین﴾[1]
و آنان را پیشوایانی قرار دادیم كه به فرمان ما هدایت می‌كردند، و به ایشان انجام دادن كارهای نیك و برپاداشتن نماز و دادن زكات را وحی كردیم و آنان پرستنده ما بودند.
پس بدون شک مراد از زکات، انفاق در راه خدا و به خاطر اوست و صدقه دادن علی7 در داستان نزول آیه، از بارزترین مصادیق آن است.
قرطبی در تفسیر خود در جواب اشکال می‌گوید:
از این آیه استفاده می‌شود که بر صدقه مستحب نیز کلمه زکات اطلاق می‌گردد؛ زیرا علی7 انگشتر خود را در حال رکوع صدقه داد.
ابو بكر جصاص می‌گوید: به صدقه مستحبی نیز زكات گفته می‌شود:
در لغت، زكات به رشد و نمو نیز آمده است، ابن ادریس در این باره می‌نویسد:
زكات مال به معنای پاك كردن آن است، زكات زرع، به معنای ازدیاد و رشد است؛ زكات ناقه به آمدن فرزندش است، زكات مال انسان آن است كه آن را ادا نماید.
حاصل آنكه: واژه زکات در لغت به معنای نمو و طهارت است، و اگر آنچه را که انسان از مال خود به نیازمندان می‌دهد، زکات گفته می‌شود به این دلیل است که این کار مایه برکت و نمو مال و نیز پالایش نفس و یا مایه نمو مال و پالایش نفس هر دو می‌باشد.
بنابراین بر هر دو نوع صدقه؛ چه واجب و چه مستحب، زکات اطلاق می‌شود.
اطلاق زكات بر زكات مستحبّ در قرآن مجید فراوان است، در بسیاری از سوره‌های مكی كلمه «زكات» آمده كه منظور از آن همان زكات مستحبّ است؛ زیرا وجوب زكات مسلما بعد از هجرت پیامبر6 به مدینه، بوده است. آیات: (3 سوره نمل و آیه 39 سوره روم و 4 سوره لقمان و 7 سوره فصلت) مكی است زكات در این آیات مستحبی است.
[1]. سوره انبیاء، آیه 73.
