یكی دیگر از نمونه‌های صبر، صبر و استقامت بر مشكلات و حوادث ناگواری است كه آدمی نه در حصول و پیدایش آن از خود اختیاری دارد و نه در دفع آن می‌تواند مختار و صاحب اراده باشد. صبر بر مصیبت به معنای ترك جزع می‌باشد. از این روست كه قرآن كریم صبر بر مصیبت را در مقابل جزع قرار داده است:
﴿وَ بَرَزُوا لله جَمیعا فَقال الضُّعَفاء للَّذینَ اسْتَكبَـرُوا انَّا كنَّا لَكُم تَبَعآ فَهَل اَنتُم مُغنُون عنَّا من عَذاب الله من شَیءٍ قَالوُا لَو هَدنَا الله لَهـَدَینَاكُم سَواءٌ عَلَینَا اَجَزَعنَا اَم صَبَـرنَا مَا لَنَا من مَحیص﴾؛[1]
«و روزی كه مردم از قبرها برانگیخته و به پیشگاه خداوند حاضر شوند در آن روز ضعیفان به گردنكشان گویند ما در دنیا تابع رأی شما بودیم آیا امروز شما هم از عذاب خدا ما را كفایت خواهید كرد؟ جواب دهند كه اگرما را از خدا سعادت هدایت بود ماهم شما راهدایت می‌كردیم اكنون هرچه جزع و التماس كنیم یا صبر و تحمل یكسان است و هیچ از عذاب گریزگاهی نداریم».
خداوند در قرآن چنین صابران را معرفی می‌نماید:
﴿اَلَّذینَ اذا اَصابَتهُم مُصیبةٌ قَالوا انّا لله وَ انّا الیه راجعون﴾؛[2]
«آنان كه چون به حادثه سخت و ناگواری دچار شوند صبوری پیش گرفته و گویند ما به فرمان خدا آمده‌ایم و به سوی او رجوع خواهیم كرد.»
و امام علی7 نمونه راستین صابران است. صبر و استقامت امام7 در جریان رحلت پیامبر6 و پس از مدتی كوتاه از این واقعه تلخ و جانگداز شهادت صدیقه كبری3 برجسته ترین مصداق این آیه شریفه است.
در روایت است كه هنگامی كه حضرت زهرا3 وفات كرد امام علی7 خود كار كفن و دفن آن بانو را بر عهده گرفت. وقتی با دست مبارك خود آن بانو را در خاك نهاد، اندوه و غم بر دلش هجوم آورد. پس سیلاب اشك بر گونه‌هایش جاری شد و رو به جانب قبر رسول خدا6 گرداند و گفت:
«ای رسول خدا! از من بر تو سلام باد و سلام باد بر تو از جانب دخترت و حبیبه‌ات و نور دیده‌ات و زایرت و كسی كه در آرامگاه تو در میان خاك خفته و آن كس كه خداوند زود رسیدن به تو را برایش برگزیده است. یا رسول الله! صبرم در فراق دختر برگزیده‌ات كاسته شد و تاب و توانم در فراق سرور زنان به سستی گراییده، جز این كه در تأسی من به سنت تو و در اندوهی كه با جدایی تو بر من فرود آمد، جای صبر و بردباری (بر عزای فاطمه) باقی است، همانا من تو را در لحد آرامگاهت نهادم. پس از آن كه جان مقدست بر روی سینه ام جاری گشت (هنگام جان دادن سرت به سینه من چسبیده بود) و تو را با دست خود به زیر خاك پنهان نمودم و خودم شخصا امورت را به عهده گرفتم. آری در كتاب خدا آیه ای است كه سبب می‌شود مصیبت‌ها را با آغوش باز بپذیریم: «ما همه از آن خداییم و همه به سوی او باز خواهیم گشت»[3] و[4]
فقدان زهرا3 آن‌قدر بر علی سنگین بود كه زهرا خود از قبل علی را به صبر و استقامت بر این مصیبت دعوت می‌كرد.[5] پس از رحلت رسول خدا6 ماجراهای بسیار تلخی نسبت به خاندان آن حضرت رخ داد كه امام علی7 در بحرانی ترین شرایط قرار گرفت. از یك سو فراق پیامبر6 از سوی دیگر شهادت حضرت زهرا3 و از سوی دیگر غصب مقام رهبری و هتاكی‌های شكننده اما آن حضرت با صبر و استقامت انقلابی همه نا ملایمات را برخود هموار می‌كرد و می‌فرمود: دیدم صبر و تحمل به عقل و خرد نزدیك تر است از این رو با اینكه (در برابر حوادث سخت) همچون كسی بودم كه خاشاك چشمش را پر كرده و استخوان راه گلویش را گرفته صبر و استقامت نمودم[6] شاید به جرأت بتوان گفت پس از پیامبر6 هیچ كس مانند امام علی7 با مصایب و رنج‌ها مواجه نشد ولی هرگز اظهار عجز و ضعف ننمود. امام صادق7 می‌فرماید: آن حضرت در مواقع طاقت فرسا برمی خاست و نماز می‌خواند و در پناه نماز به خود آرامش می‌بخشید و این آیه را تلاوت می‌فرمود:
﴿وَاستَعینُوا بالصَبـر و الصَلاة﴾[7]
[1]. سوره ابراهیم، آیه 21.
[2]. سوره بقره، آیه 156.
[3]. سوره بقره، آیه 156.
[4]. امالی، شیخ مفید، ص 320.
[5]. الطبقات الكبری، ابوالمواهب عبدالوهاب بن احمد شعرانی، ج 2، ص 247.
[6]. نهج البلاغه، خطبه 3.
[7]. سوره بقره، آیه 45، تفسیر صافی ذیل همین آیه.
