مردم در برخورد با مشكلات و مصیبت‌ها به چند گروه تقسیم می‌شوند:
1. برخی آنچنان بی تاب و كم تحمل‌اند كه به اعتراض می‌پردازند. قرآن در اشاره به این افراد می‌فرماید:
﴿ إنّ الانسان خُلِق هَلوعا. ا ذا مسّه الشّـرّ جَزوعا﴾؛[1]
«كه انسان مخلوقی سخت و حریص و بی صبر است. چون شر و زیانی به او رسد جزع و بی قراری كند.»
2. گروهی نیز هنگام مواجه شدن با مصیبت‌ها، شكیبایی در پیش می‌گیرند. قرآن با اشاره به این افراد می‌فرماید:
﴿اولئكَ یوتُونَ اَجرَهم مَرَّتَین بمَا صَبَـروا بالحَسَنَة السَّیئة وَمما رَزَقنَاهم ینفقُون﴾؛[2]
«اینان را دو بار پاداش نیكو دهند، زیرا صبر و ثبات ورزیدند و بدی را به نیكی دفع می‌كنند و از آنچه روزی آنان كردیم انفاق می‌كنند.»
3. عده‌ای نیز افزون بر صبر و پایداری در برابر سختی، شكر خدا را به جای می‌آورند[3] و دسته ای بالاتر از همه، چون از مراتب یقین بالاتری برخوردارند، خود به سوی سختی‌ها می‌شتابند
﴿و لا علی الّذین اذا ما اتَوكَ لتَحملَهُم قُلتُ لا اَجدُ ما اَحملُكُم عَلَیه تَوَلّوا وَ اَعینُهُم تَفیضُ من الَّدمع حَزنا الا یجدوا ما ینفقُون﴾؛[4]
«همچنین بر آن مؤمنانی كه مهیای جهاد شده و نزد تو آیند كه لوازم سفر آنها را مهیا سازی و پاسخ دهی كه ندارم به شما مساعدت كنم و آنها برمی گردند در حالی كه اشك از چشمشان جاریست كه نمی‌توانند مخارج سفر خود را فراهم سازند بر آنها گناهی بر ترك جهاد نیست.»
دلایل انسان‌های صابر و مقاوم
به رغم مشكل بودن صبر و تحمل در برابر ناملایمات، در تمام دوره‌های تاریخ به انسان‌های بسیار شكیبا و با استقامتی برمی خوریم كه حوادث تلخ بزرگ هم اراده شان را متزلزل نساخته است. این افراد به چند دلیل راه صبر در پیش می‌گیرند:
1. قوت نفس و اطمینان خاطر كه تا حدودی امری طبیعی است و در افراد مختلف فرق می‌كند اما قابل تقویت و تربیت می‌باشد.
2. امید رسیدن به درجات معنوی و توقع ثواب و عنایت الهی.
3. تسلیم در برابرخواسته‌های الهی و دل در گرو مهر یار نهادن. قرآن در توصیف این افراد می‌فرماید:
﴿ اولئك عَلَیهم صَلَوات من رَبّهم وَ رَحمَة و اولئك هُمُ المُهتدوُن﴾؛
«آن گروهند مخصوص به درود و الطاف الهی و رحمت خاص خداوند و آنها به حقیقت به سوی خدا هدایت یافتگانند.»[5]
[1]. سوره معارج، آیه 19و20.
[2]. سوره قصص، آیه 54.
[3]. سوره لقمان، آیه 31.
[4]. سوره توبه، آیه 92.
[5]. سوره بقره، آیه 157.
