ابن عباس می‌گوید: وقتی كه در مسیر مسافرت به پیامبر6 خبر وفات برادرش را به او داده‌اند ایشان استرجاع نمودند یعنی گفتند: ﴿اِنّا لله وَ اِنّا اِلَیْهِ راجِعُون﴾ سپس از جاده خارج شدند و رفتند در كنار جاده و شتر خویش روی زانو خواباند و بعد دو ركعت نماز به جا آورد و مدتی نشست سپس به سوی راحله خویش حركت كرد و می‌فرمود:

وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْـرِ وَ الصَّلاَةِ وَ إِنَّهَا لَکَبِيـرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخـَاشِعِينَ‌؛ 

یعنی از صبر و نماز یاری جوئید كه نماز حضور قلب امری بسیار بزرگ و دشوار است، مگر بر خاشعان كه آنها مشتاق نمازند. و نیز از ابن عباس نقل شده است كه هرگاه پیامبر6 مصیبتی می‌رسید حضرت بر می‌خاست، وضو می‌گرفت و دو ركعت نماز می‌خواند و می‌گفت: خدایا آنچه را كه به ما دستور دادی انجام داده‌ام، پس تو نیز وعده‌ای كه به ما داده‌ای برای ما محقق فرما.

عباده بن محمد می‌گوید: وقتی عباده ; در حال احتضار به سر می‌برد گفت: بستر خواب مرا از خانه بیرون ببرید و در صحن حیاط پهن نمائید. بستگان او مطابق دستور او رفتار كردند و رختخواب او را در صحن پهن نمودند و او را در آنجا خواباندند.

سپس عباده گفت: تمام دوستان و خدمه و همسایگان مرا و هر كس كه قبلاً به عیادت من می‌آمد همه را جمع كنید و آنها را به نزد من حاضر نمائید. حسب الامر او تمام اینها را جمع كردند و به نزدش در صحن حیاط حاضر نمودند. سپس عباده به آن جمعیت گفت: امروز آخرین روز دنیای من و امشب اولین شب آخرتم می‌باشد. و من نمی‌دانم شاید در سابق از دست و زبان من چیز ناگواری به شما رسیده باشد، به آن خدائی كه جان عباده در دست او است قسم، كه در قیامت قصاص در كار است و به هر كس از شماها صدمه‌ای زبانی یا بدنی وارد كرده‌ام برخیزد و قبل از اینكه روح از بدنم جدا شود از من قصاص كند كه قصاص دنیا بهتر از قصاص آخرت است زیرا آنجا آدمی در حضور ملائكه و انبیاء قصاص شود.

آن جمعیت گفتند: ای عباده تو برای ما پدری مهربان، و مردی مودب و بزرگوار بودی و هرگز به زیر دست خود سخن ناروا نمی‌گفتی. سپس عباده گفت: آیا از این جهت مرا می‌بخشید؟ همگی گفتند بلی، بعد عباده گفت: خدایا شاهد باش كه اینها مرا عفو كردند سپس گفت: وصیت من بر شما این است كه وقتی روح از بدن من جدا شد وضوی نیكو بسازید و به مسجد بروید و نماز بخوانید. و بعد از آن برای من و خودتان طلب مغفرت نمائید. زیرا خداوند متعال فرمود: وَاسْتَعینُوا بِالصَّبْـرِ وَالصَّلوة؛ یعنی از صبر و نماز یاری جوئید. سپس مرا با عجله به طرف قبر ببرید و بدنبال من آتش نیاورید و چوب ارجوان را زیر من نگذارید مثل اینكه مرسوم بود دنبال جنازه آتش می‌كردند و چوب ارجوان[1] را زیر میت می‌گذاشتند.

امام باقر7 فرمود: بدترین جزع و بیتابی فریاد و خروش به ویل و عویل گفتن و لطمه به صورت و سینه زدن و كندن موی سر است. و هر كس در مصیبت داد و فریاد و جزع وفزع به راه اندازد علامت بی صبری و ناشكیبائی او است و هر كس صبر و بردباری پیشه كند و استرجاع نماید (یعنی بگوید: انالله و انا الیه راجعون) و خدا را حمد و ثنا گوید، علامت رضایت او از كار خدا است. و اجر او بر خدای عزوجل می‌باشد. و كسی هم كه به جای استرجاع و حمد و ثنای خدا جزع و بیتابی كند، قضا و قدر الهی نیز بر او جاری می‌گردد اما در حالتی كه نزد خدا مذموم است و خداوند عزوجل اجر او را از بین می‌برد.

امام صادق7 فرمود: صبر و بلا با یكدیگر مسابقه می‌گذارند و به طرف مومن می‌روند. بلا به مومن می‌رسد در حالی كه او صبور است. و جزع و بلا نیز بر یكدیگر سبقت می‌گیرند و بلا به كافر می‌رسد در حالی كه او جزوع و بیتاب است.

پیامبر6 فرمود: ضربت زدن بر ران و زانو به هنگام مصیبت باعث نابودی اجر است. امام كاظم7 فرمود: ضربت زدن بر ران به هنگام مصیبت باعث از بین بردن اجر است.

امام صادق7 به اسحق بن عمار فرمود: ای اسحق آن مصیبتی را كه تو در برابر آن صبر نمودی و مستوجب ثواب الهی گردیدی مصیبت مشمار، بلكه مصیبت آن است كه صاحب آن بر اثر بی‌صبری و بی‌تابی از اجر و ثواب آن محروم گردد.[2]

ابو میسره می‌گوید: ما نزد امام صادق7 بودیم كه مردی خدمت آن حضرت آمد و از مصیبت و گرفتاری خود شكایت می‌كرد. حضرت به او فرمود: اگر صبر كنی خداوند به تو اجر می‌دهد و اگر صبر نكنی آن قضا و قدری كه از طرف خداوند عزوجل برایت مقدر و معین شده است بر تو جاری می‌گردد، در حالی كه تو نزد خدا مذموم هستی. یعنی چه صبر كنی و چه صبر نكنی مقدرات الهی بر تو جاری می‌گردد. لكن در صورت اول دارای اجر، و در صورت دوم نکوهش شده هستی.[3]

[1]. ارجوان اسم درختی است.

[2]. وسایل الشیعه، ج 3، ص 269.

[3]. کافی، ج 3، ص 225.