کسی که کوچک‌ترین آشنایی با تعلیمات اسلامی داشته باشد، در این جهت تردید نمی‏کند که اسلام به عناوین مختلف دستور داده که مسلمانان دور هم جمع شوند و یکدیگر را از نزدیک ببینند و از احوال یکدیگر مطلع شوند تا دل‌هاشان به یکدیگر نزدیک شود و دیوارها از میان برده شود و شکاف‌ها پر شود.

همه می‏دانیم که طبق نصوص اسلامی، عبادت هر اندازه بیشتر در خلوت و دور از چشم دیگران صورت بگیرد به اخلاص نزدیک‌تر است. درعین حال اسلام دستور اکید داده است که نماز به جماعت خوانده شود و اجر و ثواب این عمل را بیش از آنچه تصور می‏رود از نماز فرادی‏ بالاتر برده است، چرا؟ برای اینکه در اثر جماعت، مسلمانان از یکدیگر با خبر می‏شوند و دل‌هاشان به یکدیگر نزدیک می‏شود.

هفته‏ای یک بار نماز جمعه قرار داده است و مقرر کرده است در شعاع یک فرسخ در یک فرسخ بر همه واجب است که شرکت کنند. در نماز جمعه[1] به جای دو رکعت آن، دو خطابه قرار داده است که امام در آن خطابه علاوه بر مواعظ، اخبار اقطار عالم اسلام را به اطلاع آنها می‏رساند و مصالح عمومی آنها را با آنها درمیان می‏گذارد.

نماز جماعت یک اجتماع روزانه است و نماز جمعه یک اجتماع عمومی‏تر هفتگی است. نماز عید فطر و نماز عید اضحی دو عبادت اجتماعی دیگر است که سالانه است.

از همه اجتماعات اسلامی مهم‌تر و عمومی‏تر و طولانی‏تر و متنوع‏تر برنامه حج‏ است که به حق آن را «کنگره عمومی اسلامی» نام نهاده‏اند. بر هر کسی واجب است که اگر توانایی داشته باشد لااقل در عمر یک بار در این اجتماع عظیم شرکت کند. همه مسلمانان باید در زمان معین و روزهای معین اعمال معینی را انجام دهند. همه باید یک نوع لباس در آن ایام بپوشند، یک نوع سخن به زبان آورند.

در این عمل بزرگ اسلامی که با همه نقایصی که در اجرای آن وجود دارد باز هم در جهان بی‌نظیر است، هم زمان واحد درنظر گرفته شده و هم مکان واحد، همه باید این اعمال را در روزهای معینی از ذی‏الحجه انجام دهند نه در روزهای دیگر و یا ماه‌های دیگر، و همه باید آن اعمال را در سرزمین معین انجام دهند که همان سرزمینی است که اولین بار در آنجا خانه‏ای برای پرستش خدای یگانه ساخته شده است، چرا؟ آیا جز برای این است که میعادگاه اهل توحید و مجتمع اهل توحید باشد؟ آیا جز برای این است که اهل توحید باید در آنجا رنگ توحید و وحدت به خود بگیرد؟

چه خوب گفته است علامه فقید کاشف الغطاء: «بُنِی الْاسْلامُ عَلی‏ کلِمَتَینِ: کلِمَةُ التَّوْحیدِ وَ تَوْحیدُ الْکلِمَة» یعنی اسلام بر روی دو اصل و دو فکر بنا شده است: یکی اصل پرستش خدای یگانه است، دیگر اصل اتفاق و اتحاد جامعه اسلامی است.