خدای متعال از روی لطف عمیقی که به بندگانش دارد از هیچ یک از انواع وسایلی که ممکن است در انسان اثر بگذارد و او را یک قدم به طرف خدا جذب کند فروگذار نمی‌کند. او راه‌هایی را باز می‌کند که مردم به طور طبیعی انگیزه‌ای برای توجه به خدا و خضوع در مقابل عظمت الهی پیدا کنند؛ چراکه این توجه و خضوع تنها عامل ترقی روحی و معنوی انسان و رسیدن به آن مقامی است که برای آن آفریده شده است.
خدا به ابراهیم7 می‌فرماید: به مردم بگو به هر وسیله‌ای شده خود را به مکه برسانید و حج را ترک نکنید؛ برای این‌که این بهترین عاملی است که می‌تواند انگیزه‌ای جهانی در عموم مردم به وجود آورد. صحبت یک نفر و دو نفر نیست. مرحوم آقای طباطبایی رضوان‌الله‌‌علیه از استادشان مرحوم آقای قاضی نقل می‌کردند که: «گاهی خدا کسی را یک سال به بیماری و فقر و ... مبتلا می‌کند تا یک «یا الله» بگوید. یعنی گفتن یک «یا الله» آن قدر در سعادت انسان مؤثر است که جا دارد یک سال سختی بکشد. » طبعاً وقتی چنین برکاتی نصیب یک جمعیت میلیونی شود برای خدا خیلی ارزشمند است.
این عمل، دین را خیلی تقویت می‌کند؛ لذا اگر یک‌سال داوطلب برای شرکت در مراسم حج کم باشد و بخواهد حج خلوت برگزار شود، خدای متعال حاکم شرع را موظف کرده است که با هزینه بیت‌المال عده‌ای را به حج بفرستد. خدا نهایت علاقه را دارد که حتی یک نفر بیشتر هم که شده مشمول رحمت خدا قرار گیرد.
پس عمده فلسفه حج تشیید دین است؛ یعنی حج بنای دین را محکم و با شکوه می‌کند. اگر حج نبود بنای دین، بنایی ضعیف، خاموش، آرام و بی‌رمق بود و مردم از آن استفاده‌ای نمی‌کردند و خیلی‌ها از آن غافل می‌شدند و این باعث می‌شد که از خیلی از برکات محروم شوند.
