خداوند متعال از این شیوه برای تربیت انسان‌ها استفاده می‌‌کند به طور مثال برای دور نمودن مردم از غیبت کردن، آن را به خوردن گوشت برادر مرده تشبیه می‌‌کند که با توجه به نفرت انسان از مرده خواری عواطف و احساسات را برمی انگیزد.[1] حضرت ابراهیم7 عموی خود آزر را با لفظ ترجمه: یا ابت ترجمه: ای پدرم، خطاب می‌‌فرمود، تا شاید از این راه دلش نرم شده، عاطفه‌اش برانگیخته و به راه راست هدایت شود.[2]
به خاطر حفظ عواطف و احساسات مردم در سوره حجرات به ما سفارش شده که از یکدیگر به زشتی یاد نکنید. اسلام به ما سفارش کرده است که حتی کودکان را با نام خوب و کنیه صدا بزنید، اگر کودکی در جایی نشست او را بلند نکنید. اگر سخنی گفت گوش دهید، اگر به او قولی دادید عمل کنید. در سلام کردن میان فقیر و ثروتمند فرقی نگذارید. در میهمانی‌‌ها هم فقیران را دعوت کنید وهم ثروتمندان را. در امر به معروف و نهی از منکر، کلام نرم به کار ببرید. هرگز خود را یکطرفه، بر حق ندانید و انصاف را رعایت کنید.
اینها همه برای حفظ عواطف و احساسات است. قرآن برای ترساندن مردم از تقسیم ناعادلانه ارث عواطف پدری را تحریک کرده و فرزندان یتیمش را در مقابل چشمان او مجسم می‌‌سازد؛[3] و برای ترغیب فرزندان به احترام والدین و توهین نکردن به آنها پیری و ناتوانی آنها را مطرح کرده[4]
برای دور نمودن مردم از انفاق ریایی یا انفاق با منت و آزار قرآن کریم چنین تمثیلی را بیان می‌‌فرماید: آیا می‌‌خواهید یکی از شما باغی داشته باشد از درخت خرما و انگور که در زیر آن درختان، جوی‌‌‌های روان و در آن هر گونه میوه موجود باشد ناگاه ضعف و پیری برای او فرا رسد «که هیچ کاری نتواند انجام دهد» و او، فرزندان کوچک و ناتوانی داشته باشد «که به کاری قادر نیستند» و در باغ او بادی آتش بار افتد و همه را بسوزاند و تنها منبع در آمد کودکان ضعیفش نابود شود. «حال کسی که به ریا و منت یا اذیت انفاق کند اینگونه است».[5] در این مثال، مسایل پیری، کودک، ضعف، آتش سوزی و فقر مطرح است که همه برای برانگیختن عواطف و احساسات است. [6] حضرت عیسی7 برای برداشتن عذاب از مردم، در هنگام دعا با جمله‌ای عاطفی از خداوند می‌‌خواهد؛ خدایا اگر بنی اسرائیل را عذاب کنی همه بندگان تواند: ﴿إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبادُكَ﴾[7]
[1] . ﴿أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخيهِ مَيْتاً﴾؛ «آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده‌اش را بخورد.» «سوره حجرات، آیه 12».
[2] . سوره مریم، آیه 42.
[3] . ﴿وَ لْيَخْشَ الَّذينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَيْهِمْ﴾: باید از خدای بترسند كسانی كه اگر پس از مرگ خویش فرزندانی ناتوان بر جای گذارند از سرنوشت آنها بیمناكند. «سوره نساء، آیه 9».
[4] . و می‌‌فرماید: ﴿وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ كِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً كَريماً﴾؛ و به پدر و مادر [خود] احسان کنید اگر یکی از آن دو یا هر دو در کنار تو به سالخوردگی رسیدند به آنها [حتی] اوف مگو و به آنان پرخاش مکن و با آنها سخنی شایسته بگوی.» (سوره اسراء، آیه 23).
[5] . (سوره بقره، آیه 266).
[6] . و برای ترغیب مردم به یاری یتیمان، روحیه برادری را زنده می‌‌كند؛ ﴿وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْيَتامى قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُكُمْ﴾ و از تو سوال می‌‌كنند كه با یتیمان چگونه رفتار كنند. در جواب بگو اصلاح كارشان بهتر است و اگر با آنها رفت و آمد كنید رواست چرا كه برادران دینی شما هستند. «سوره بقره، آیه 220».
[7] . سوره مائده، آیه 118.
