انسان موجودی مادی است و دارای غرایزی که برای پاسخگویی به آن غریزهها احتیاج به استفاده از امکانات مادی و رفاهی دارد. دعوت صرف به معنویات و سرکوب خواستههای طبیعی انسان، مطلوب دین مقدس اسلام نیست. آیاتی از قرآن کریم را میبینیم که مردم را ترغیب میکنند، تا از نعمتهای پاکیزه دنیا استفاده کنند. ولی عمل صالح را از یاد نبرند.[1]
«تقوای الهی پیشه کنند.» «پس آنچه را که از حلال پاکیزه غنیمت گرفتهاید بخورید و تقوای الهی داشته باشید.»[2]
در عین استفاده از دنیا شکرگزار باشند.[3]
و از شیطان پیروی نکنند.[4]
و در استفاده از نعمتها به یاد محرومان هم باشند.
«هنگامی که درخت میوه داد از آن بخورید و روز جمعآوری، حق فقیران (زکات) را بدهید.»[5]
همانگونه که قرآن، همراه با مسایل دنیایی به مسایل معنوی و اخروی نیز توجه میکند، باید برای مردم روشن شود که دنیا هدف نیست بلکه وسیلهای برای نزدیکی به خداوند متعال است و سرانجام نیک و زندگی عالیتر نزد خداست؛
«محبت امور مادی، از زنان و فرزندان و داراییهای فراوان از طلا و نقره و اسبهای ممتاز و چهارپایان و زراعت، در نظر مردم جلوه داده شده است (تا در پرتو آن آزمایش و تربیت شوند ولی اینها در صورتی که هدف نهایی آدمی را تشکیل دهند) سرمایه زندگی پست «مادی» هستند و سرانجام نیک (و زندگی عالیتر) نزد خداست. مردم باید بدانند که از دنیا نصیبی دارند ولی از آن برای آخرت استفاده کنند.»[6]
«در آنچه خداوند به تو داده است خانه آخرت را طلب کن و بهرهات را هم از (لذتها و نعمتهای حلال) دنیا فراموش مکن.»[7]
در دعوت به سوی خدا باید به مشکلات مادّی مردم توجه نمود همانگونه که رسول گرامی اسلام6 به این مسایل توجه میفرمود و در این راه تلاش میکرد.
حضرت علی7 درباره کوششهای رسول خدا6 در این موارد میفرماید: شما آب آلوده میخوردید که رسول اکرم6 مسئله آب آشامیدنی شما را حل کرد. [8]خود آن بزرگوار در توسعه کشاورزی و احداث چاه آب برای رفع مشکلات مردم، سعی و تلاش فراوان نمود.
در قرآن آیهای داریم که میفرماید: هر گاه غذا خوردید از خانه رسول خدا6 خارج شوید و مشغول گفتگو نشوید.[9]
از این آیه معلوم میشود که پیامبر گرامی6 به مردم طعام میدادند و این عمل نیز نوعی توجه به مسایل مادی است و نکته جالبتری که از آیه استفاده میشود این است که طعام دادن، شیوه و سیره همیشگی حضرت بوده است وگرنه برای یک بار طعام دادن آیه خارج شدن مهمانان از منزل رسول خدا6 نازل نمیشد.
آن بزرگوار در ابتدای رسالت به پیروی از آیه شریف «خویشان نزدیکت را انذار کن»[10] غذایی آماده نمود و همراه با طعام دادن، خویشان خود را برای رساندن پیام خدا، دعوت کرد.
توجه به نیازهای مادی مردم، تنها شیوه رسول خدا6 نبوده است؛ از آیه «و هنگامی که موسی برای قومش طلب آب کرد»[11] استفاده میشود که انبیای دیگر نیز به مشکلات مادی مردم رسیدگی میکردهاند.
خداوند متعال در آیهای دیگر به موسی و هارون8 دستور میدهد که مشکل مسکن مردم را حل کنند:
«به موسی و برادرش وحی کردیم که شما دو تن برای قوم خود در مصر خانههایی ترتیب دهید.»[12]
مبلغ باید در این مسئله نیز به انبیای بزرگ و امامان معصوم: اقتدا کند و در این مسیر تلاش کند.
مسروق میگوید: در روز عرفه به خیمه امام حسن7 رفتم و دیدم مردم خدمت حضرت میرسند. سفرههای غذا موجود و در آنها غذا قرار دارد و مردم از آنها میخورند و با خود میبرند.
آیا تاکنون به نقش تبلیغی سفره دادن برای امام حسین7 فکر کردهاید؟ به مرحوم شیخ عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم گفتند: رضاخان ملعون جلو منبر روضه خوانی و گریه کردن را گرفته است، چه کنیم؟ ایشان فرمود: جلوه سفره دادن برای امام حسین7 را که نگرفتهاند . در روزهای عزاداری به نام امام حسین7، به مردم غذا بدهید.
[1] . ﴿كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً﴾ (سوره مؤمنون، آیه 51)
[2] . ﴿فَكُلُوا مِمَّا غَنِمْتُمْ حَلالاً طَيِّباً وَ اتَّقُوا اللَّـهَ﴾ (سوره انفال، آیه 69)
[3] . ﴿كُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّكُمْ وَ اشْكُرُوا لَهُ﴾ (سوره سبأ، آیه 15)
[4] . ﴿كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّـهُ وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ﴾ (سوره انعام، آیه 142)
[5] . ﴿كُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إِذا أَثْمَرَ وَ آتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصادِهِ﴾ (سوره انعام، آیه 141)
[6] . ﴿زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنينَ وَ الْقَناطيرِ الْـمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْـخَيْلِ الْـمُسَوَّمَةِ وَ الْأَنْعامِ وَ الْـحَرْثِ ذلِكَ مَتاعُ الْـحَياةِ الدُّنْيا وَ اللَّـهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْـمَآبِ﴾ (سوره آلعمران، آیه 14)
[7] . ﴿وَ ابْتَغِ فيما آتاكَ اللَّـهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَ لا تَنْسَ نَصيبَكَ مِنَ الدُّنْيا﴾ (سوره قصص، آیه 77)
[8] . «تَشْرَبُونَ الْكَدِرَ»
[9] . ﴿فَإِذا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَ لا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ﴾ (سوره احزاب، آیه 53)
[10] . ﴿وَ أَنْذِرْ عَشيرَتَكَ الْأَقْرَبينَ﴾ (سوره شعراء، آیه 214)
[11] . ﴿وَ إِذِ اسْتَسْقى مُوسى لِقَوْمِهِ﴾ (سوره بقره، آیه 60)
[12] . ﴿وَ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى وَ أَخيهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ بُيُوتاً﴾ (سوره یونس، آیه 87)