شیوه القای غیر مستقیم که قبلا در بحث استفاده از هنر مطرح شد منحصر در نمایش، مسابقه، معما و... نیست، بلکه در سخن نیز میتوان از آن استفاده کرد به این صورت که مطالب، مستقیما گفته نشود و دستورات الهی را در قالب داستان و مثال مطرح نمود. یا گروهی را مورد خطاب قرار داد تا گروه دیگر بشنوند یعنی به در بگو تا دیوار بشنود که بنا به فرموده امام صادق7 «به تو میگویم ولی ای همسایه تو گوش کن.»[1]
امام صادق7 در روایت دیگری میفرماید: هر جا که خداوند عز و جل پیامبرش6 را سرزنش کرده مقصودش دیگران است. [2] مانند آیه 74 سوره اسراء که میفرماید: «اگر ما تو را ثابت قدم نمیکردیم نزدیک بود که به سوی آنان «کافران» متمایل شوی.» در جای دیگر خداوند حضرت عیسی7 را خطاب میکند که «ای عیسی! آیا تو به مردم گفتی که من و مادرم را، دو خدای دیگر به جز خدای عالم اختیار کنید؟»[3]
خداوند با این خطاب به طور غیر مستقیم میخواهد به پیروان حضرت عیسی7 بفهماند که اعتقادشان بر خدا بودن عیسی7 و مادرش شرک است. مبلّغ در استفاده از تعبیرات باید دقت فراوانی داشته باشد و برای بیان مسایل و مطالبی که به نحوی «مستقیم یا غیر مستقیم» مربوط به امور جنسی میشود از تعبیرات کنایهای استفاده کند تا ذهن مخاطبان خصوصا جوانان را معطوف این مسایل نکند.
و این درسی است که قرآن کریم به ما میدهد. به طور مثال آن جایی که میخواهد از عمل زناشویی سخن گوید از لفظ «لامستم؛ لمس کردید.» استفاده میکند؛ «یا اگر با زنان مباشرت کردید و آب نیافتید، در این صورت بر خاک پاک و پاکیزه تیمم کنید.»[4] و یا در جای دیگر از لفظ «الرفث» یعنی سخن عاشقانه استفاده میفرماید که کنایه از عمل زناشویی است؛ «در شب روزه، گفتن سخن عاشقانه به زنانتان (آمیزش جنسی) حلال است.»[5]
[1] . اصول کافی، ج4، ص439.
[2] . ترجمه اصول كافی، ج 4 ، ص 400.
[3] . ﴿وَ إِذْ قالَ اللَّـهُ يا عيسَى ابْنَ مَرْيَمَ أَ أَنْتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُوني وَ أُمِّيَ إِلهَيْنِ مِنْ دُونِ اللَّـهِ﴾ (سوره مائده، آیه 116)
[4] . ﴿أَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَيَمَّمُوا صَعيداً طَيِّباً﴾ (سوره مائده، آیه 6)
[5] . ﴿أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيامِ الرَّفَثُ إِلى نِسائِكُمْ﴾ (سوره بقره، آیه 187)