مردم برای حرکت در راه خدا و عمل به دستورات او نیاز به الگو دارند که معرفی الگو به عنوان یک شیوه تبلیغ، میتواند مورد استفاده مبلّغ قرار گیرد.
بهترین الگو، برای عمل به این شیوه، خود قرآن است که در بعضی از آیات به معرفی اسوه و نمونه میپردازد. و بهترین اسوهای که برای مسلمانان معرفی می‌کند رسول خدا6 است آنجا که میفرماید: «برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی بود، برای آنها که امید به رحمت خدا و روز قیامت دارند.»[1]
معرفی الگو در قرآن کریم منحصر به رسول اکرم6 نیست بلکه خدای بزرگ پیامبران و اولیای قبل از رسول خدا6 را نیز به عنوان الگوی خوب معرفی می‌کند؛
«برای شما مؤمنان، ابراهیم و یارانش الگوی خوبی هستند.»[2]
حتی کسانی که عمری در محیط فساد بوده و در مقابل فساد ایستادگی کرده‌اند و تسلیم نشدهاند، به عنوان الگو به دیگران معرفی میشوند مانند همسر فرعون.[3]
قرآن افرادی را به عنوان اسوه و الگو مطرح می‌کند: مثلاً در عفت و پاکدامنی حضرت یوسف7، در صبر حضرت ایوب7، کسانی که دنیا آنان را غافل نکرد حضرت سلیمان و یوسف8، و در شهامت حضرت داوود7، و در ایثار علی بن ابی‌طالب8 را، که در شب هجرت در بستر رسول خدا6 خوابید.
معرفی الگو در قرآن، اختصاصی به نمونههای خوب ندارد. بلکه افراد بد عاقبت را نیز معرفی می‌کند تا عبرتی برای مردم باشند. به طور مثال، اشاره به زن لوط و زن نوح می‌کند که در خانه پیامبر خدا زندگی میکردند، امّا راه فسق و فجور و خیانت را پیش گرفتند: «خداوند برای کسانی که کفر ورزیدند، زن لوط و زن نوح را مثال آورده که تحت فرمان دو بنده صالح ما بودند ولی به آنها خیانت کردند.»[4]
و گاهی نمونهها، کسانی هستند که مرتکب اشتباهی شده و بعد توبه کرده‌اند، مانند حضرت یونس7 که خداوند متعال درباره او میفرماید: «(ای رسول) بر حکم پروردگارت صبر کن و همچون حضرت یونس مباش (که بر قوم خود غضب کرد) . »[5]
[1] . ﴿لَقَدْ كانَ لَكُمْ في رَسُولِ اللَّـهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللَّـهَ وَ الْيَوْمَ الْآخِرَ﴾ (سوره احزاب، آیه 21)
[2] . ﴿قَدْ كانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ في إِبْراهيمَ وَ الَّذينَ مَعَهُ﴾ (سوره ممتحنه، آیه 4)
[3] . ﴿ضَرَبَ اللَّـهُ مَثَلاً لِلَّذينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ﴾ (سوره تحریم، آیه 11)
[4] . ﴿ضَرَبَ اللَّـهُ مَثَلاً لِلَّذينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ كانَتا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَيْنِ فَخانَتاهُما﴾
(سوره تحریم، آیه 10)
[5] . ﴿فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَ لا تَكُنْ كَصاحِبِ الْـحُوتِ﴾ (سوره قلم، آیه 48)
