یکی از روشهای مفید در تبلیغ روش مقایسه کردن بین حق و باطل است که قرآن نیز در مواردی از این شیوه استفاده نموده است. به بعضی از آنها اشاره میشود:
1- مقایسه بین قدرت خدای یگانه و بتهای ناتوان در آفریدن و زنده کردن مردگان پس از مرگ:
«(ای رسول) بگو که آیا هیچ یک از بتان و خدایان باطل شما توانایی دارد که خلق را بیافریند، آنگاه همه را به سوی خود برگرداند؟ بگو تنها خداست که خلق را میآفریند و سپس او را (به سوی خود) باز میگرداند. »[1]
2- مقایسه بین یگانگی خدا و تعدّد خدایان دروغین:
«آیا خدایان پراکنده بیحقیقت بهتر (و در نظام آفرینش مؤثرترند) یا خدای یکتای قاهر؟»[2]
3- مقایسه بین هدایت خدای متعال به حق و گمراه کنندگی غیر خدا:
«(ای رسول) بگو آیا هیچ یک از شریکان شما مشرکان میتواند کسی را به راه راست هدایت کند؟ بگو تنها خداست که خلق را به راه راست هدایت میکند آیا کسی که خلق را به راه راست هدایت میکند برای پیروی سزاوارتر است یا کسی که هدایت نمیکند، مگر اینکه خودش هدایت شده باشد.»[3]
4- مقایسه بین مالی که به عنوان ربا و مالی که به عنوان زکات داده
میشود:
«و آن سودی که شما به عنوان ربا (یا هدیه) دادید تا بر اموال مردم ربا خوار بیفزاید نزد خداوند هرگز زیاد نمیشود و آن زکاتی که (بدون ریا) از روی شوق و اخلاص به فقیران دادید ثوابش چندین برابر میشود. و همین زکات دهندگان هستند که بر دارایی خود میافزایند. » (سوره روم، آیه 39)
5- مقایسه بین تاریکیها و نور و مقام کافر و مؤمن: «و هرگز (کافر تاریک دل) کور و (مؤمن روشن روان) بینا یکسان نیستند و هیچ ظلمتی با نور مساوی نخواهد بود و هرگز آفتاب و سایه هم رتبه نباشند.»[4]
آری زندگانی با علم و ایمان هرگز با مردگان جهل و عصیان برابر نیستند: مبلغ با مقایسه بین امتیازات پیروی از خدا و بدبختیهای ناشی از گمراهی میتواند مردم را به راه راست هدایت کند.[5]
[1] . ﴿قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكائِكُمْ مَنْ يَبْدَؤُا الْـخَلْقَ ثُمَّ يُعيدُهُ قُلِ اللَّـهُ يَبْدَؤُا الْـخَلْقَ ثُمَّ يُعيدُهُ﴾ (سوره یونس، آیه 34)
[2] . ﴿أَ أَرْبابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ اللَّـهُ الْواحِدُ الْقَهَّارُ﴾ (سوره یوسف، آیه 39)
[3] . ﴿قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكائِكُمْ مَنْ يَهْدي إِلَى الْـحَقِّ قُلِ اللَّـهُ يَهْدي لِلْحَقِّ أَ فَمَنْ يَهْدي إِلَى الْـحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لا يَهِدِّي إِلاَّ أَنْ يُهْدى﴾ (سوره یونس، آیه 35)
[4] . ﴿وَ ما يَسْتَوِي الْأَعْمى وَ الْبَصيرُ * وَ لاَ الظُّلُماتُ وَ لاَ النُّورُ * وَ لاَ الظِّلُّ وَ لاَ الْـحَرُورُ﴾ (سوره فاطر، آیه 19 ـ 21)
[5] . ﴿وَ ما يَسْتَوِي الْأَحْياءُ وَ لاَ الْأَمْواتُ﴾ (سوره فاطر، آیه 22)