هدایت عامّه عبارت است از: هدایت الهی و دلالت به سوی کمال وجودی خاصی که، هر موجودی ذاتاً میل و کشش درونی به سوی این مقصود و این کمال وجودی دارد. چنین هدایتی از طریق خلق قوا و تنظیم استعدادها و فراهم ساختن قابلیتها و زمینههایی که هر موجودی را به سوی کمال ویژهای که لایق اوست روانه میسازد، صورت میگیرد. آنچه که در زبان زیستشناسی، غریزه نامیده میشود. همین قوای ویژه و طبیعت حیوانی است که حیوان را به سوی کمال او و سعادتی که ملایم طبع اوست رهنمون میسازد.
در پرتو چنین هدایتی است که هر موجود جاندار و بیجان بر اساس مقتضیات وجودی و قوا و استعدادهای درونی و تکوینی به هدف و نتیجهای که بر خلقتش مترتب است میرسد مانند حرکت کرات آسمانی، رشد و نمو درختان (از هسته تا میوه) و در حیوانات مانند غریزه لانهسازی یا کندوسازی در زنبور عسل.[1]
در قرآن کریم در تعبیر وحی به زنبور عسل اشاره به همین نوع از هدایت شده است:
«و پروردگار تو به زنبور عسل «وحی» (الهام غریزی) نمود ... »[2]
عام بودن این هدایت به این معناست که شامل همه موجودات، چه جاندار و چه بیجان میشود. خداوند این رهبری تکوینی را از حقوقی قرار داده که موجودات بر او دارند چنانکه میفرماید:
«به یقین هدایت کردن بر ماست».[3]
[1] . جباري، ابوالحسن، هدايت و تقليد در تشيّع، شيراز، نويد، 1379، ص54.
[2] . ﴿وَ أَوْحى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ . . . ﴾ سوره نحل، آیه 68.
[3] . ﴿إِنَّ عَلَيْنا لَلْهُدى﴾ سوره ليل، آیه 12.