با مطالعه دقیق قرآن، معلوم می‌‌شود که این کتاب عظیم دارای سبک بدیع و جدیدی است و کاملاً با سبک و اسلوب تألیفات دیگر تفاوت دارد. آیات قرآن شعر نیست، زیرا بر طبق اوزان اشعار تنظیم نشده و قافیه ندارند. به علاوه، اشعار غالباً با تخیل و مبالغه گویی سروده می‌‌شوند در حالی که آیات قرآن چنین نیست.

قرآن با این که کتاب شعر نیست، اما آیات هر سوره‌ای همانند قطعاتی از اشعار، با انسجام و اسلوب خاصی در کنار هم چیده شده و میان پایان آیات هر سوره‌ای تناسب و تشابه خاصی وجود دارد که به آنها جاذبه و زیبایی می‌‌دهد. آیات، وزن شعری ندارند اما دارای آهنگ جالب و جاذب است.

قرآن به سبک نثر تنظیم شده، اما با نثرهای دیگر دو تفاوت کلی دارد:

اول. قرآن از جهت فصاحت، بلاغت و انتخاب کلمات و جمله‌‌ها در عالی‌‌ترین سطوح قرار دارد. علمی‌‌ترین مفاهیم را در قالب بهترین و مناسب‌‌ترین جمله بندی‌‌ها ریخته که در عین سادگی، از لطافت، زیبایی و شیرینی مخصوصی برخوردار است که در کلام‌‌های دیگر مشاهده نمی‌‌شود؛ حتی خطبه‌‌ها، احادیث و دعاهای خود پیامبر اسلام نیز دارای چنین جاذبه‌ای نیستند.

امیرالمؤمنین7 با این که از فصیح‌‌ترین عرب به شمار می‌‌رود و از آغاز کودکی با قرآن مأنوس بوده و حافظ و نویسنده آن است، و نهج‌البلاغه او جزء بلیغ‌‌ترین کتاب‌ها محسوب می‌‌شود، اما در عین حال، جاذبه و زیبایی قرآن را ندارد. آیاتی از قرآن که احیاناً در خطبه‌‌های نهج‌البلاغه یا احادیث به کار گرفته شده همانند ستاره‌ای در آسمان، می‌‌درخشد.

دوم. مطالب و معانی در قرآن کریم با اسلوب و روش مخصوصی تنظیم یافته که با کتاب‌های دیگر تفاوت چشم گیری دارد. در این کتاب آسمانی، مطالب متنوع و گوناگونی وجود دارد، مانند: خداشناسی، معاد، قیامت، حساب و کتاب، بهشت و دوزخ، نبوت، داستان، آثار اخلاق نیک و بد، آفرینش زمین، آسمان، انسان، حیوان، گیاه، دریا و ابر و باد و باران، احکام و قوانین، کارهای حلال و حرام، عبادات، معاملات، نکاح و طلاق، قصاص و حدود و دیات، پند و اندرز و ده‌‌ها موضوع دیگر.

این قبیل موضوعات و مانند آن به عناوین مختلفی در قرآن مطرح شده‌اند، اما نه به گونه سایر کتاب‌ها، چون در هر کتابی یک موضوع مورد بررسی قرار می‌‌گیرد و در طول کتاب از عناوین و مسائل کلی و جزئی مربوطه بحث می‌‌شود. گاهی نیز چند موضوع بررسی می‌‌شود، ولی باز هم موضوعات مختلف به طور جداگانه مورد بحث قرار می‌‌گیرند. چنین کتابی در واقع چند کتاب است که با هدف واحدی در یک کتاب قرار گرفته‌اند.

اما قرآن در یک موضوع بحث نکرده و مسائل مربوط به هر موضوعی را در یک جا و با هم ذکر نکرده بلکه موضوعات و مسائل متنوع، به طور پراکنده در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند، لیکن بی‌ارتباط و تناسب نیستند بلکه تناسب ویژه‌ای آنها را به هم مربوط ساخته و آیات و سوره‌‌ها را تشکیل داده است. مفاهیم و موضوعات متنوع قرآن به منزله جواهرات گرانقدر و مختلفی هستند که با تناسب و نظم خاصی به کار رفته‌اند.

بنابراین قرآن کریم، در تنظیم مطالب، با هیچ یک از کتاب‌های عقیدتی، اخلاقی، قانونی، داستانی، علوم طبیعی، علوم انسانی، ادبی و تاریخی شباهت ندارد، لیکن همه را به هم ربط داده و هماهنگ ساخته است. هدف قرآن عبارت است از: شناخت انسان، جهان، خدای متعال، معاد و زندگی بعد از مرگ و نیز توجه دادن انسان به پرستش خدای یگانه و دعوت او به انجام وظایف اجتماعی و فردی و تزکیه و تهذیب نفس از اخلاق بد، پرورش نفس با مکارم اخلاق و در نهایت تقرب به خدا و سیر و سلوک الی اللّه.