حضرت زهرا3 در اين چند جمله فلسفه عظيمي براي خلقت را بيان فرموده‌اند که ما در چند جلسه به صورت فشرده درباره آن صحبت کرديم. اما بايد به اين نکته هم توجه داشت که وقتي خدا کاري را انجام مي‌دهد گاهي با يک تير چند نشان مي‌زند و چند هدف تحقق پيدا می‌کند؛ ولي گاهي يکي از آن هدف‌هاي کوچکش را براي ما بيان می‌کند.
براي روشن شدن اين نکته مقدمه‌اي را عرض مي‌کنم. ما معمولا وقتي انجام کاري را در نظر مي‌گيريم و از آن هدفي را دنبال مي‌کنيم ممکن است لوازم و آثاري داشته باشد که ما اصلا به آن‌ها توجهي نداريم. مثلاً وقتي غذا مي‌خوريم هدف‌مان سير شدن است و اگر کمي عاقل‌تر باشيم هدف‌مان اين است که تجديد قوا کنيم تا بتوانيم عبادت کنيم. حال وقتي غذا مي‌خوريم و آن را در دهان مي‌جويم، ماهيچه‌هاي فک ما هم در اثر حرکت تقويت می‌شود. اگر کسي مدتي دهانش را ببندد و دهانش هيچ حرکتي نکند کم‌کم ماهيچه‌هاي اطراف فکش خشک می‌شود. غذا خوردن فک ما را نيز تقويت می‌کند.
خداي متعال وقتي کاري را انجام مي‌دهد با يک تير گاهي صد نشان مي‌زند ولي گاهي يکي از آن هدف‌هاي کوچکش را براي ما بيان می‌کند؛ چون مقتضاي صحبت با ما همين است. اهداف ديگر را يا نمي‌شود بيان کرد، يا اگر بگويد ما نمي‌فهميم و يا اگر بگويد براي ما اهميتي ندارد.
اين آسمان‌ها و کهکشان‌ها با اين عظمت و با اين همه زيبايي براي چه خلق شده است؟ گاه فاصله بين دو کهکشان هزاران سال نوري است و در دل هر کدام ميليون‌ها و ميلياردها ستاره شناور است.
به راستي هدف از خلقت اين دستگاه عظيم چيست؟ اگر بخواهند براي ما تمام اهداف خلقت اين‌کهکشان‌ها رابيان کنند آيا مي‌توانيم آن‌ها را تصور کنيم؟ آن زماني که بشر گمان مي‌کرد ستارگان ميخ‌هايي نقره‌ای هستند که در آسمان کوبيده شده‌اند، اصلاً چنين اهدافي را نمي‌فهميد. الآن هم براي ما بگويند ما نمي‌فهميم. خدا در قرآن مي‌فرمايد: ﴿وَ هُوَ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِهٰا في ظُلُمٰاتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ﴾؛[1] ما اين ستارگان را خلق کرديم براي اين که وقتي در بيابان يا در دريا راه را گم مي‌کنيد با اين ستاره‌ها راه را پيدا کنيد.»
اگر خدا بخواهد همه حکمت‌هايي که در اين‌ها نهفته است را بيان کند عقل ما درک نمي‌کند. او که جاهل نيست که آثارش را نداند؛ بلکه اهدافي که در قرآن يا در روايات بيان شده به مقتضاي حالي است که آن آيه نازل شده و آن مخاطبي که اين را مي‌شنود و درک می‌کند.
پس ما نبايد گمان کنيم که اهدافي که ذکر می‌شود اهداف انحصاري است و خدا همه اين کارها را فقط براي اين انجام داده است. اهدافي که بيان می‌شود قسمتي از همه اهداف است و براي ما مي‌گويند تا ما تربيت شويم و از اين نعمت استفاده کنيم. چون قرآن ﴿هُدًی لِّلنَّاسِ﴾ است و ما بايد با آن هدايت شويم بايد چيزي را بگويد که بفهميم تا بتواند در ما اثر کند. اين است که گاهي در ميان اهداف متعدد، هدف کوچکي را ذکر مي‌کنند تا غرض از بيان آن آيه براي آن مخاطبين تحقق پيدا کند.
[1] . انعام، 97.
