در احادیث هم درباره حمد مطالب مختلفی آمده است. از امام صادق پرسیدند: کدام عمل در نزد خدا محبوبتر است؟ ایشان فرمود: حمد او. [1] بر اساس حدیثی از امام صادق، پیامبر اکرم روزی ۳۶۰ مرتبه خدا را حمد
میکرد.[2]
در حدیثی دیگر آمده است، کسی که خدا را بر نعمت حمد کند او را شکر کرده است و این حمد بهتر از آن نعمتی است که بدو بخشیده شده است.[3] بر اساس یک حدیث، مردی از امام صادق پرسید که هر چه از خدا خواسته به او داده است، آیا این استدراج نیست؟ امام فرمود: که اگر خدا را حمد کند، دچار استدراج نشده است.[4]
در حدیثی دیگر، حد شکر، حمد خدا بر کل نعمات دانسته شده است.[5] امام صادق از قول پیامبر اکرم در جواب شخصی یهودی که پرسیده بود: چرا خدا «الْـحَمْدُ لِلَّـهِ» گفته، نقل کرده است که چون خدا میداند بندگانش نمیتوانند شکر نعمت وی را بهجا بیاورند، قبل از این که بندگان او را بستایند، او خود را ستوده است.[6]
امیرالمؤمنین هم در تفسیر «الْـحَمْدُ لِلَّـهِ» فرموده است خدا پارهای از نعمتهایی را که به بندگانش داده به آنها شناسانده است. زیرا آنان نمیتوانند همه نعمتهای الهی را بشناسند. از اینرو خداوند به آنها دستور داده با گفتن «الْـحَمْدُ لِلّـَه»، او را بر جمیع نعمتهایی که بدانها بخشیده است حمد کنند.[7] و [8]
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان اضافه بر آنچه قبلاً ذکر شد
مطالب ارزشمندی در معنی حمد و مدح بیان داشته است که پس از مطالعه دقیق تدوین آن مفید به نظر رسید.
مرحوم علامه طباطبایی; در مورد واژه «حمد» و واژههای مترادف چنین فرمودهاند:
[1]. کلینی، اصول کافی، ج ۲، ص ۵۰۳.
[2]. کلینی، اصول کافی، ج ۲، ص ۵۰۳.
[3]. کلینی، اصول کافی، ج ۲، ص ۹۶.
[4]. کلینی، اصول کافی، ج ۲، ص ۹۷.
[5] . کلینی، اصول کافی، ج ۲، ص ۹۶.
[6] . ابن بابویه، علل الشرایع، ج ۱، ص۲۵۱، نجف ۱۳۸۵ ـ ۱۳۸۶، چاپ افست قم.
[7] . کلینی، اصول کافی، ج ۲، ص۴۱۶.
[8] . دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرهٔ المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حمد»، شماره۶۵۱۷.