فرمود که: ای مفضّل! آنانی که شک میکنند در وجود صانع عالم، جاهلند به اسباب و اغراض که در خلق عالم به عمل آمده، و قاصر است فهمهای ايشان از دريافت حکمتها که باری تعالی آشکار نموده در آفريدن اصناف مخلوقات در دريا و صحرا و کوه و دشت.
پس به سبب کوتاهی دانش خود طريق انکار پيمودهاند و به جهت ضعف بصيرت خود راه تکذيب و عناد گشودهاند تا آن که منکر شدهاند که موجودات را خالقی هست و مدعی میشوند که عالم را مدّبری نيست، و آنچه واقع میشود از روی صنعت و تقدير و حکمت و تدبير نيست.
حقتعالی بلندتر است از آنچه ايشان وصف میکنند و خدا لعنت کند ايشان را [که] راه حق واضح به کدام سو میروند.[1] پس ايشان در ضلالت و کوری و حيرت خود مانند افراد کوری هستند که داخل شوند در سرائی که در نهايت استحکام و نيکوئی بنا شده باشد و فاخرترين فرش ها در آن گسترده باشند و آنچه در کار باشد از انواع مأکول و مشروب و پوشيدنی و ساير چيزها که آدمی به آن محتاج است در آن مهيّا کرده باشند، و هر چيزی را در محل خود و جای مناسب خود قرار داده باشند به اندازه نيکو و تدبير درست، پس آن کوران در آن سرای باعظمت به جانب راست و چپ حرکت میکنند و داخل بيوت آن شوند با ديدههای بسته که نه بنای سرا را مشاهده نمايند و نه آنچه در آنجا برای اهلش مهيّا کردهاند و چه بسا پا میزنند بر ظرفی يا چيزی که در موضع خود گذاشته شده و غايت احتياج به او داشته باشند و ندانند که به چه جهت در آن موضع گذاشتهاند و برای چه مهيّا کردهاند و بعد هم به خشم آيند و غضبناک شوند و مذمت کنند سرا و بناکننده سرا را.
پس لازم است بر کسی که خداوند بر او انعام کرده باشد به معرفت خود و هدایت کرده باشد به سوی دین خود و توفیق داده باشد او را که تأمل کند در تدبیری که در خلایق به کار رفته و دریابد که برای چه آفریده شد و تعبیر و تقریر نماید به براهینی که دلالت میکند بر صانع ایشان آن که بسیار حمد کند خدا را و مولای خود را بر این نعمت عظمی و تضرّع کند به درگاه خدا که او را ثابت بدارد بر این موهبت کبری، و زیاده گرداند هدایت او را زیرا که حق تعالی میفرماید:
﴿لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِي لَشَدِيدٌ﴾ ؛[2]
یعنی: اگر شکر کنید البته زیاده میکنم نعمت شما را، و اگر کفران نعمت ما کنید به درستی که عذاب من سخت است.
[1] . ر.ک: سوره توبه، آيه 30.
[2] . سوره ابراهيم، آيه 7.