فکر کن در این اشیاء که می‌‌بینی در عالم برای مصالح بنی آدم، مهیا کرده مانند خاک برای بنا کردن و آهن برای صنعت‌ها و چوب برای کشتی‌‌ها و غیر آن و سنگ برای آسیا و غیر آن، و مس برای ظرف، و طلا و نقره برای معاملات، و جواهر برای ذخیره گذاشتن، و دانه‌‌ها برای خوردن، و میوه‌‌ها برای لذّت یافتن، و گوشت برای خوردن، و بوی خوش برای لذّت بردن و دواها برای تصحیح بدن، و چهارپایان برای باز برداشتن و سوار شدن، و هیزم برای افروختن، و خاکستر برای ساروج ساختن، و ریگ برای فرش زمین و چه مقدار می‌توان احصا کرد از امثال این.

و خبر ده مرا اگر کسی داخل خانه شود و نظر کند به سوی خزانه‌‌ها که مملو باشد از آنچه مردم به آن‌ها محتاجند و هر چیز را به جای خود بیند و هر امر را موافق مصلحتی که خود داند یابد آیا توهم می‌کند که بدون تدبیر مدبّری و به غیر تقدیر مقدّری به عمل آمده باشد؟ پس چگونه تجویز می‌توان کرد که عالم با این وسعت که در هر امری از آن انواع مصلحت جاری شده بی مدبّری حکیم و صانعی علیم به وجود آید.

ای مفضّل! عبرت بگیر به چیزی چند که آفریده شده‌‌اند برای حوائج آدمی و آنچه در آن‌ها به ظهور آمده از تدابیر کثیره حسنه چنانچه آفریده است حبوب را که طعام او باشد و او را مکلّف گردانیده که آسیا کند و خمیر نماید و نان به عمل آورد، و کرک را برای پوشش او آفریده و او را مکلف گردانیده و بریسد و ببافد، و درخت را برای او خلق کرده و او را تکلیف نموده که غرس نماید و آب بدهد و قیام به تربیت او نماید.

و گیاهان دارویی را برای دوای او آفریده و او را تکلیف نموده که آنها را پیدا کند و با هم مخلوط سازد و دواها را برای امراض ترتیب دهد. و هم چنین سایر اشیاء بر این مثال است.