(1) او خداوندی است یگانه که هیچ شریک و انبازی ندارد، زیرا چنان که خود فرموده است: «... و معبود دیگری با او نبوده که در این صورت هر یک از خدایان مخلوقات خود را تدبیر و اداره می‌‌کردند، و بعضی بر بعضی دیگر تفوّق می‌‌جستند، منزّه است خداوند از توصیفی که آن‌ها می‌‌کنند.»[1]، یعنی اگر خداوند تعدّد داشت آفرینش هر یک از آن‌ها با دیگری متفاوت بود، و هر کدام فرمانروایی مملکت خویش را داشت، و قهرا مانند پادشاهان دنیا میان آن‌ها جنگ و ستیز اتّفاق می‌‌افتاد.

از امام صادق7 پرسیدند: دلیل بر یگانگی خدا چیست؟ فرمود:

«پیوستگی و انسجام تدبیر، و تمامیّت خلقت چنان که فرموده است: «مقصود امام7 این است که اگر خدا متعدّد بود ارتباط میان موجودات وجود نداشت بلکه نظام جهان به هم می‌‌ریخت، و آسمان‌ها و زمین تباه می‌شد.»[2]

امیر مؤمنان7 در وصیّت‌های خویش به فرزندش امام حسن7 فرموده است: «و بدان ای پسرک من اگر برای خدا شریکی وجود داشت، پیامبران او نیز به سوی تو می‌‌آمدند، و آثار سلطنت و قدرت او را می‌‌دیدی، و افعال و صفات او را می‌‌شناختی، لیکن خداوند یکتا و یگانه است چنان که خود خویشتن را بدین صفت توصیف کرده است، در پادشاهی او هیچ کس را یارای نزاع نیست، و سلطنت او هرگز زایل نمی‌شود.»[3]

دلائل سخن امیر مؤمنان7 که فرموده است: «خداوند در میان اشیا مانندی ندارد» پیش از این بیان کردیم و پس از این نیز در تأکید آن سخن خواهیم گفت، و امّا گفتار آن حضرت که «خداوند نه در وجود و نه در عقل و نه در وهم قسمت پذیر نیست» دلیل آن این است که اگر قابل انقسام باشد محتاج خواهد بود، زیرا هر مرکّبی قائم و متحقّق به وجود اجزای خویش بوده و در تحقّق خود محتاج به آنهاست، در حالی که خداوند از همه جهانیان بی نیاز است، و نیز اگر خداوند ذاتش دارای جزء بود ناگزیر جزء او بر او تقدّم و اولویّت داشت و آن جزء به این که معبود و مورد پرستش باشد سزاوارتر بود. در حالی که خداوند متعال منزّه از آن است.

[1] . ﴿وَ ما کانَ مَعَهُ مِنْ إِلهٍ إِذاً لَذَهَبَ کُلُّ إِلهٍ بِما خَلَقَ وَ لَعَلا بَعْضُهُمْ عَلی بَعْضٍ سُبْحإِنَّ اللَّـهَ عَمَّا یَصِفُونَ﴾ ـ مؤمنون/ 91.

[2] . ﴿لَوْ کانَ فِیهِما آلِهَةٌ إِلَّا اللَّـهُ لَفَسَدَتا﴾. انبیاء/ 22. و خبر در توحید صدوق، ص 254 است.

[3] . نهج البلاغه، نامه 31.