يکی از سخنان معرفت بخش مولی العارفين اميرالمؤمنين7 که در بخش سوم نهج البلاغه روايت شده است اين کلمه است:
«عَرَفْتُ اللَّـهَ «سُبْحَانَهُ» بِفَسْخِ الْعَزَائِمِ وَ حَلِّ الْعُقُودِ وَ نَقْضِ الْهِمَم».[1]
در اين بيانات، امام7 برای معرفت و خداشناسی سه راه ارائه فرموده است که هر يک جداگانه برای رسيدن به معرفت الله کافی است و بزرگانی که بر نهج البلاغه شرح نوشتهاند و شرحهايشان در اختيار اين جانب است دو جملهی: «حَلِّ الْعُقُودِ» و: «نَقْضِ الْهِمَم» را عطف تفسيری به جمله: «بِفَسْخِ الْعَزَائِمِ» شمردهاند. اما به نظر حقير اين سه جمله هر کدام مفادی مستقل دارند و هر يک برای خداشناسی و وجود خدا، راه و دليل مستقلی را نشان میدهند.
از اين بيانات امام7 سه راه برای خداشناسی استفاده میشود:
الف ـ فسخ عزيمتها.
ب ـ باز شدن گرهها.
ج ـ شکسته شدن همتها.
که اينک به شرح هر يک میپردازيم:
[1] . نهج البلاغهی فیض الاسلام، قصار الحکم، 242، ص 1196؛ نهج البلاغهی صبحی، قصار الحکم، 250، ص 511.