«الْـحَمْدُ لِلَّـهِ عَلَی مَا أَنْعَمَ وَ لَهُ الشُّكْرُ عَلَی مَا أَلْهَمَ وَ الثَّنَاءُ بِمَا قَدَّمَ مِنْ عُمُومِ نِعَمٍ ابْتَدَأَهَا وَ سُبُوغِ آلَاءٍ أَسْدَاهَا وَ تَمَامِ مِنَنٍ أَوْلَاهَا جَمَّ عَنِ الْإِحْصَاءِ عَدَدُهَا وَ نَأَی عَنِ الْجَزَاءِ أَمَدُهَا وَ تَفَاوَتَ عَنِ الْإِدْرَاكِ أَبَدُهَا وَ نَدَبَهُمْ لِاسْتِزَادَتِهَا بِالشُّكْرِ لِاتِّصَالِهَا وَ اسْتَحْمَدَ إِلَى الْـخَلَائِقِ بِإِجْزَالِهَا وَ ثَنَّى بِالنَّدْبِ إِلَى أَمْثَالِهَا.»
یعنی: «حمد و سپاس خدای را بر آنچه ارزانی داشت، و شکر او را در آنچه الهام فرمود، و ثنا و شکر بر او بر آنچه پیش فرستاد، از نعمتهای فراوانی که خلق فرمود و عطایای گستردهای که اعطا کرد، و منّتهای بیشماری که ارزانی داشت، که شمارش از شمردن آنها عاجز، و نهایت آن از پاداش فراتر، و دامنه آن تا ابد از ادراک دورتر است، و مردمان را فرا خواند، تا با شکرگزاری آنها نعمتها را زیاده گرداند، و با گستردگی آنها مردم را به سپاسگزاری خود متوجّه ساخت، و با دعوت نمودن به این نعمتها آنها را دو چندان کرد.»
خطبه صدیقه شهیده با واژه حمد و جمله «الْـحَمْدُ لِلَّـهِ» شروع میشود در آغاز خطبه میفرماید:
«الْـحَمْدُ لِلَّـهِ عَلَی مَا أَنْعَمَ وَ لَهُ الشُّكْرُ عَلَی مَا أَلْـهَمَ وَ الثَّنَاءُ بِمَا قَدَّمَ مِنْ عُمُومِ نِعَمٍ ابْتَدَأَهَا»
واژه حمد به معنای ستودن[1] است که در مقابل ذمّ[2] و [3] بهکار رفته است. خلیل بن احمد[4] و [5] معنای دیگر حمد را ثنا و، حمد را هممعنای مدح دانسته است. [6] و [7]
[1] . احمد بن علی بیهقی، تاجالمصادر، ج ۱، ص ۲۶۰، چاپ هادی عالمزاده، تهران ۱۳۶۶ ـ ۱۳۷۵ش.
[2] . خلیل بن احمد، کتاب العین، ذیل واژه، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۵.
[3] . اسماعیل بن حماد جوهری، الصحاح: تاجاللغة و صحاح العربیة، ذیل واژه، چاپ احمد عبدالغفور عطار، بیروت (بیتا)، چاپ افست تهران ۱۳۶۸ش.
[4] . خلیل بن احمد، کتاب العین، ذیل واژه، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۵.
[5] . اسماعیل بن حماد جوهری، الصحاح: تاجاللغة و صحاح العربیة، ذیل واژه، چاپ احمد عبدالغفور عطار، بیروت (بیتا)، چاپ افست تهران ۱۳۶۸ش.
[6] . اسماعیل بن حماد جوهری، الصحاح: تاجاللغة و صحاح العربیة، ذیل واژه، چاپ احمد عبدالغفور عطار، بیروت (بیتا)، چاپ افست تهران ۱۳۶۸ش.
[7] . ابن منظور، ذیل واژه.